سیارک، مزرعه

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : جمعه 6 تیر 1399

سیارک، مزرعه \ mazraºe-ye siyārak \ ، یا سیْ‌یارْک، مزرعه‌ای واقع در جنوب دهستان لواسان بزرگ در فاصلۀ 500 متری شرق مزرعۀ خانلرآباد (هیزم‌دره).
مزرعۀ سیارک براساس سند مالکیتی که از آن در دست است، 5 / 33 هکتار وسعت دارد که حدود 8 هکتار آن باغ و زمینهای کشاورزی، و بقیۀ آن مراتع و دیم‌زار است. اراضی این مزرعه متعلق به شخصی به نام عبدالله امیرطهماسب، از اهالی واصفجان بود. او از فرزندان خاندان مشهور امیرطهماسب بود که از رجال سیاسی و نظامی دوران پهلوی اول و دوم به‌شمار می‌رفتند. عبدالله امیرطهماسب در جریان فعالیتهای منجر به شکل‌گیری انقلاب اسلامی، به انقلابیون پیوست، اما چندی پس از پیروزی انقلاب، تغییر نظر داد و به گروههای مخالف ملحق شد. سپس در جریان کودتای نوژه شرکت کرد و پس از کشف و خنثى شدن کودتا دستگیر، و اعدام شد. اراضی متعلق به او در سیارک نیز مصادره شد و در اختیار کمیتۀ امداد امام‌خمینی قرارگرفت.
امروزه (1391 ش) قسمتی از این مزرعه به باغ تبدیل شده، اما بخش عمدۀ آن به سبب کمبود آب و عدم رسیدگی کافی، به‌صورت زمینهای بایر درآمده است. در بخش مرکزی این مزرعه، 3 ساختمان مسکونی وجود دارد که در بخشهایی از اطراف آن با احداث دیوارهای کوتاه و ایجاد فضاهای مسطح، محوطه‌سازی شده است.
مهم‌ترین و زیباترین واحد مسکونی این مجموعه عمـارت مرکـزی آن است کـه دارای ارزش تاریخـی ـ فرهنگی، و قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی است. این ساختمان که محل زندگی صاحب اولیۀ مزرعۀ سیارک بوده، عمارتی برون‌گرا ست که با مصالح سنگ، آجر، آهن و سیمان احداث شده است. در جبهۀ جنوبی و شرقی این ساختمان، ایوانی سراسری به عرض حدود دو متر احداث شد که دارای دو ستون آجری در دو طرف و دو ستون فلزی در حدفاصل آنها ست. پی این ساختمان تا ارتفاع حدود 80 سانتی‌متری از سطح زمینهای اطراف با سنگ تراش‌خوردۀ مالون آبی‌رنگ، و بدنۀ دیوارها با آجر زردرنگ ساخته شده، و سقف آن با استفاده از تیرآهن به صورت مسطح پوشانده شده است. ابعاد این بنا 12 × 12 متر است. ساختمان دو اتاق پذیرایی در جنوب و دو اتاق خواب در شمال و یک واحد آشپزخانه و سرویس بهداشتی و سالنی کوچک در مرکز دارد که بیشتر به راهرو شبیه است.
تمامی سطوح بدنۀ داخلی بنا با گچ اندود شده، و در بدنۀ دیوارهای اتاق پذیرایی دو پیش‌بخاری گچ‌بری‌شده تعبیه شده است. درجنوب این ساختمان حوض نیم‌دایره‌شکلی وجود دارد که امروزه بدون آب و در حال از بین رفتن است. جنوب و شرق این عمارت با احداث دیوارهای کوتاه و صفه‌سازی مناسب و کاشتن درختان تزیینی سامان‌دهی شده است.
امروزه به سبب ساخت‌وسازهای صورت‌گرفته، حفر چند حلقه چاه و در پی آن خشک‌شدن چشمه‌های موجود در اطراف این مزرعه، کشاورزی با دشواریهایی رو‌به‌رو شده است. همچنین به‌سبب نزدیکی این منطقه به خانه‌های شهرک‌نشینان و رعایت مسائل بهداشتی، از دامداری در این مزرعه جلوگیری شده است.
در حال حاضر در باغهای محدودۀ مزرعۀ ‌سیارک درختانی از انواع گردو، گیلاس، سیب، هلو، زردآلو و آلبالو وجود دارد، اما به‌سبب کمبود آب از رونق و رشد کافی برخوردار نیستند. در منتها‌الیه جنوب شرقی مزرعۀ سیارک بقایای ساختمان آسیای آبی وجود دارد که به نظر می‌رسد متعلق به دورۀ صفویه است. ساختمان اصلی آسیاب مذکور در زیر آوار و خاک دفن شده، اما تنورۀ آب آن نسبتاً سالم و قابل رؤیت است.

ناصر پازوکی طرودی