گلدره

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : جمعه 23 خرداد 1399

گلدره \ gol-darre \ ، یا گَلدره، روستایی واقع در 3کیلومتری شمال شهر بومهن و در یک‌کیلومتری شمال شرقی فاز 4 شهر جدید پردیس و در دوکیلومتری شرق روستای واصفجان در ارتفاع 932‘1 متر از سطح دریا.
برخی از اهالی روستا نام این روستا را مرکب از دو واژۀ گَل به معنی گلو و دهانه، و دره می‌دانند و آن را دهانۀ دره معنی می‌کنند. برخی نیز معتقدند که این روستا به‌سبب فراوانی گلهایی که در آنجا می‌روییده، به گُلدره معروف شده است.
خانه‌ها و تأسیسات روستای گلدره در دو طرف دره‌ای به همین نام قرار گرفته‌اند. آبریز این دره در جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی است و به رودخانۀ سیاه‌رود منتهی می‌شود. طول بافت مسکونی این روستا در امتداد درۀ یـادشده حدود 5 / 1 کمـ ، و عرض آن در وسیع‌ترین محل، حدود 600 متر است.
نام خانوادگی اهالی بومی این روستا که غالباً ترک‌زبان‌اند، پازکیان، پازکی، زُهری (ظُهَری)، ارغوانی و ثمنی است. جمعیت بومی و دائمی آن نیز حدود 50 خانوار است که با احتساب مهاجرانی که از دهۀ 1350 ش به این روستا مهاجرت کرده‌اند، به بیش از 200 خانوار می‌رسد.
در گذشته شغل اهالی روستای گلدره کشاورزی، دامداری و صنایع دستی مانند قالی‌بافی و جاجیم‌بافی بود. کشاورزی و دامداری به‌سبب وجود زمینهای وسیع کشت دیم و آبی و آب نسبتاً زیاد و وجود مراتع گسترده، رونق داشت و بخشی از محصولات کشاورزی روستاییان در بازارهای اطراف و تهران به فروش می‌رسید. این محصولات شامل گندم، جو، نخود، ماش، عدس و سایر حبوبات بود که از طریق کشت دیم عاید می‌شد. اما این مشاغل در زمان حاضر (1391 ش) یا از میان رفته، و یا دچار رکود شده‌اند.
در سالیان اخیر بخش عمدۀ اراضی روستا که در جنوب آن واقع بود و «جرگه» نامیده می‌شد، به احداث فاز 4 شهرک پردیس اختصاص داده شده است. بیشتر جوانان روستا در تهران و بومهن به مشاغل خدماتی و دولتی روی آورده‌اند. آب آشامیدنی و مصرفی اهالی روستای گلدره از این 3 چشمه تأمین می‌شود: 1. بولاغ اوسی؛ 2. ابراهیم‌بولاغی (چشمۀ ابراهیم) که از شاخۀ شرقی درۀ گلدره و از محلی به نام تیچه‌قی (صخره یا کمرتیز) سرچشمه می‌گیرد؛ 3. چشمۀ آقارحیم که از شاخۀ غربی گلدره جریان می‌یابد. آب این چشمه‌ها در مخازن بتونی ذخیره می‌گردد و با سیستم لوله‌کشی به داخل خانه‌ها هدایت می‌شود. آب کشاورزی نیز در گذشته از سرریز آب همین چشمه‌ها و دو چشمۀ دیگر گلدره تأمین می‌شد.
روستای گلدره دارای دو محله به نامهای یوخاری ـ محله به معنی بالامحله و آشاخه‌محله به معنی پایین‌محله است، اما هیچ‌یک آن اندازه بزرگ و پرجمعیت نیستند که دارای تأسیسات عمومی نظیر مسجد و حمام به صورت جداگانه باشند. در محلات دوگانۀ روستا حدود 15 واحد مسکونی قدیمی خشت و گلی وجود دارد که قدمت آنها به دورۀ قاجار بازمی‌گردد. همچنین در آنجا 6 واحد مسکونی متعلق به دورۀ پهلوی وجود دارد که 3 مورد آنها دارای اهمیت معماری‌اند و قابلیت حفظ و نگهداری دارند.
حمام قدیمی روستای گلدره در مرکز روستا قرار داشته، و به گفتۀ مردمان کهن‌سال روستا، قدمت آن به پیش از دورۀ قاجار می‌رسیده است، اما اکنون اثری از آن دیده نمی‌شود. بنای حمام دوم روستا نیز در 1349 ش در فاصلۀ حدود 50 متری سمت شرق حمام قدیم و با مصالح آجر، آهن و سیمان احداث شد که اکنون متروکه است. همچنین از مدرسۀ روستا که در اواسط دهۀ 1330 ش احداث شده است، به‌عنوان انبار آموزش و پرورش استفاده می‌شود و دانش‌آموزان روستا برای ادامۀ تحصیل به مدارس شهر بومهن یا روستاهای دیگر می‌روند.
قدمت مسجد روستای گلدره ــ به نام مسجد امام حسین (ع) ــ به اوایل دورۀ قاجار بازمی‌گردد، اما بنای اولیۀ آن در اوایل دهۀ 1350 ش تخریب گردیده و با افزودن چند قطعه زمین به آن، نوسازی شده است.
در جنوب شرقی روستای گلدره و در جنوب دره‌ای به نام شیخ لردیشه، تپه‌ای به نام تپه‌سلام وجود دارد که از فراز آن بنای امامزاده شاهزاده سلطان مطهر بومهن قابل دیدن است. این تپه برای اهالی روستا مقدس است و دسته‌های سینه‌زنی در روزهای تاسوعا و عاشورا به آنجا می‌روند و نسبت به امامزاده ادای احترام می‌کنند.

ناصر پازوکی طرودی