گوشواره، تپه ها

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : جمعه 23 خرداد 1399

گوشواره، تپه‌ها \ tappehā-ye gūšvāre \ ، تپه‌هایی تاریخی واقع در جبهۀ غربی روستای کُند بالا در ارتفاع 115‘2 متری از سطح دریا.
این تپه‌ها در موقعیت °51 و ´39 طول شرقی، و °35 و ´54 عرض شمالی، بر دماغۀ رشته‌کوهی واقع شده‌اند که به صورت یالی در جهت شمال شرقی به جنوب غربی از مرکز روستای کند بالا آغاز می‌شود و به سمت روستای کند پایین امتداد می‌یابد.
تپه‌های گوشواره شامل 3 بخش متصل به یکدیگر هستند که در جهت شمال شرقی به جنوب غربی در امتداد یکدیگر واقع شده‌اند:
بخش نخست آن در سمت شمال شرقی قرار دارد و شامل بقایای معماری ساختمانی است که تنها آثار پیهای آن باقی مانده است؛ ارتفاع این پیها حداکثر 30 سانتی‌متر است و به‌سبب انباشت آوار حاصل از تخریب بنا، هویت اصلی آن قابل تشخیص نیست. اهالی روستای کند بالا بقایای معماری برجای مانده از این بنا را متعلق به حمام می‌دانند؛ اما با توجه به شواهد موجود این مطلب صحیح به نظر نمی‌رسد، و احتمال می‌رود مستحدثات موجود در این بخش از تپه‌های گوشواره، شامل یک قلعۀ کوچک استقراری بوده که در مواقع هجوم دشمن و ناامنی و آشوبها مورد استفادۀ ساکنان روستا قرار می‌گرفته است. وسعت آثار معماری موجود در این بخش حدود 60 مـ2 است و شواهدی از وجود چند اتاق، یک راهرو و 1 تا 4 برج که با سنگ و ملاط گچ سنتی احداث شده‌اند، در آن قابل رؤیت است.
بخش دوم یا بخش میانی تپه‌های تاریخی گوشواره در جنوب غربی بخش نخست آن قرار دارد. این بخش شامل یک سراشیبی و سربالایی و دو گودال نسبتاً بزرگ به عمق حدود 1، طول 3 و عرض 2 متر است. در بدنۀ این گودالها آثار معماری فراوانی مشاهده می‌شود که با آجرهایی به ابعاد 5 / 3 × 20 × 20 سانتی‌متر و 3 × 18 × 18 سانتی‌متر احداث شده‌اند. طول این بخش از تپه‌های گوشواره حدود 75 متر است.
بخش سوم تپه‌های تاریخی گوشواره، تپۀ جنوب غربی است. این بخش از دیگر بخشهای تپه‌های گوشواره حدود 12 متر بلندتر است. در این بخش نیز بقایای معماری دیده می‌شود؛ اما میزان تخریب آنها به حدی است که نمی‌توان از کیفیت آنها اطلاعی دقیق کسب کرد. به نظر می‌رسد بقایای معماری این بخش از تپه‌های گوشواره در عمق بیشتری از زمین وجود داشته باشد.
شالودۀ اصلی تپه‌های تاریخی گوشواره، صخره‌های رسوبی است که روی آنها با لایۀ ضخیمی از خاک پوشانده شده است. بدون شک پی بقایای معماری موجود در این تپه‌ها تا سطح صخره‌های یادشده پایین رفته‌اند. در سطح تپه‌های تاریخی گوشواره انواع سفالهای نخودی، قرمز با لعاب و بدون لعاب با نقوش کنده، نقش‌افزوده، نقوش گیاهی و مهندسی، نقش داغ‌دار با بدنه‌های صیقلی یافت می‌شود که مربوط به خمره‌های بزرگ آذوقه و ظروف مصرفی روزمره‌اند. این سفالها عمدتاً متعلق به سده‌های دوران اسلامی و دوره‌های سلجوقی، مغول و تیموری است.
تعداد زیاد قطعات سفالهای پراکنده در تپه‌های تاریخی گوشواره، و همچنین آجرها و قطعات ملاط گچ سنتی فراوان موجود در این تپه‌ها، بیانگر تداوم زندگی و استقرار انسان، و توجه زیاد به این مکان است. گرچه بخشهای مختلف این تپه بر اثر حفاریهای غیرمجاز به‌شدت آسیب دیده، اما این مکان همچنان از ارزش فرهنگی بالایی برخوردار است. تپه‌های تاریخی گوشواره در مهرماه 1382 با شمارۀ 381‘10 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

ناصر پازوکی طرودی