مظفری، کاخ

نویسنده (ها) : شیوا جعفری

آخرین بروز رسانی : شنبه 7 تیر 1399

مظفری، کاخ \ kāx-e mozaffarī \ ، یکی از بناهای تاریخی در اوشان. در دامنۀ شمالی ارتفاعات جنوبی اوشان و در کنار رودخانه‌ای که از شمال غربی به سوی جنوب شرقی جریان دارد، در محلۀ اردوگاه آبادی اوشان، ساختمانی وجود دارد که به دورۀ قاجاریه مربوط است و به کاخ مظفری شهرت دارد. این بنا را مظفرالدین شاه به‌عنوان اقامتگاهی ییلاقی ساخت، و برپایۀ اظهار مردم محلی، او تنها در یکی دو تابستان از آن استفاده کرد (کریمان، 1 / 144).
کاخ مظفری، با دو طبقه و اتاقهای پیرامون، حالتی کوشک‌مانند به صورت کلاه‌فرنگی دارد (پازوکی، 1 / 290؛ «کاخ مظفری ... »، بش‌ ‌).

این ساختمان برون‌گرا احداث شده است و گرداگرد آن در طبقۀ اول و دوم ایوانی وجود دارد که ستونهای چهارضلعی و گِرد در کنار یکدیگر بار طبقات را تحمل می‌کند. طبقۀ دوم دارای ستونهای گردی است که شالودۀ اصلی آن چوب است و روی آن گچ‌اندود شده است. این ستونهای حمال در چهارگوشۀ ساختمان به‌صورت سه‌تایی نصب شده‌اند و سرستونها دارای تزیینات گچ‌بری است. ارتفاع کف ایوان و طبقۀ اول از حیاط پیرامون ساختمان حدود 120 سانتی‌متر است که با 5 پله، حیاط به ایوان طبقۀ اول مرتبط می‌شود. در قسمت شرقی و غربی بنا، دو درِ ورودی به‌شکل قرینه تعبیه شده، که به صورت نیم‌دایره، و انحنای آن به طرف بیرون است. درِ قسمت غربی در مرمتهای سالهای گذشته بسته شده است. به‌دنبال بسته‌شدن این در، در انتهای راهرو میانی، پلکانی ساخته شده است که به طبقۀ دوم راه پیدا می‌کند. در طبقۀ دوم بنا، یک اتاق در جهت جنوب و دو اتاق در جانب شمال وجود دارد. مصالح اصلی به کار برده شده در بنا آجر و ملاط، گچ، گِل و چوب است (پازوکی، همانجا).
باغ این عمارت در دورۀ محمدرضا شاه به تسلیحات ارتش واگذار شد و از ساختمان آن جهت دبستان آبادی اوشان استفاده می‌شد (کریمان، همانجا). در سالهای اخیر، اقداماتی در جهت مرمت این ساختمان، مانند زیرسازی بنا، تعویض سقف، نصب تأسیسات حرارتی و برقی، لوله‌کشی آب، و مرمت درها، صورت گرفته است. در این مرمتها تغییراتی در بنا ایجاد شده، و احتمالاً در بسیاری از قسمتها هویت اولیۀ آن تغییر یافته است. امروزه در حریم کاخ مظفری، مدرسه‌ای وجود دارد و برای جلوگیری از ورود و خروج دانش‌آموزان به کاخ و صدمه‌زدن احتمالی به آن، پیرامون آن را حصاربندی کرده‌اند.
این اثر در مهر 1382 با شمارۀ 390‘ 10 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شمیرانات برای تغییر کاربری این کاخ به کاخ ـ موزه برنامه‌هایی در دست اقدام دارد («کاخ مظفری»، بش‌ ؛ پازوکی، 1 / 290-291).

مآخذ

پازوکی‌طرودی، ناصر، آثار تاریخی شمیران، تهران، 1382 ش؛ «کاخ مظفری اوشان با چهار مدعی مالکیت»، ابتکار (مل‌ )؛ کریمان، حسین، قصران ( کوهسران)، تهران، 1356 ش؛ نیز:

Ebtekarnews, www. ebtekarnews., com / Ebtekar / News. Aspx?NID=13270 (acc. Sep.27,2008).
شیوا جعفری