مهدی آباد

نویسنده (ها) : حسن موسوی زاده

آخرین بروز رسانی : دوشنبه 9 تیر 1399

مهدی‌آباد \ me(a)hdī-ābād \ ، روستایی آباد در دورۀ قاجار که در دهۀ 1320 ش متروک شد.
مهدی‌آباد که زمینهای آن به اراضی امانیه (گنج‌آباد) متصل بود، در گذشته روستایی از توابع شمیران به شمار می‌آمد. این روستا در 7 کیلومتری شمال جادۀ دماوند و 12کیلومتری جنوب خاوری تجریش و بر سر راه شوسۀ تهران به دماوند قرار داشته است (ستوده، 2 / 769؛ فرهنگ ... ، 1 / 215؛ معتمدی، 396).
مهدی‌آباد متعلق به محمدحسین خان مشیرخلوت ــ از رجال دورۀ ناصری ــ و روستایی آباد بوده است (اعتمادالسلطنه، 853). این روستا بعدها به تملک ارباب مهدی یزدی ــ از نمایندگان مجلس شورای ملی ــ درآمد (ستوده، 1 / 316). دو آسیاب واقع در اطراف قلعه‌ای با طول و عرض میان 80 تا 90 متر، در دورۀ آبادانی مهدی‌آباد در این روستا وجود داشته است. بنابر گزارش ستوده، در دهۀ 1320 ش، از این قلعه تنها بقایایی برجای مانده بود (همو، 2 / 769).
در این قلعه قناتی معروف به قنات مهدی‌آباد وجود داشت. این قنات که از موقوفه‌های آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) به شمار می‌آمد، از اراضی باغ صبا سرازیر می‌شد. رشته‌ای از این قنات وارد خیابان بهار می‌شد و از گوشۀ شمال خاوری بیمارستان شمارۀ 2 ارتش داخل بیمارستان ظاهر می‌شد. رشتۀ دوم این قنات نیز در 1320 ش توسط سفارت آمریکا خریداری، و آب آن از طریق لوله به سمت سفارتخانه جاری شد؛ از این‌رو، زمینهای روستای مهدی‌آبادی به تدریج خشک و متروک گشت و رو به زوال نهاد و بعدها با گسترش تهران به این شهر ضمیمه شد (بلاغی، 79؛ «تاریخچه»، بش‌ ).

مآخذ

اعتمادالسلطنه، محمدحسن، روزنامۀ خاطرات، به کوشش ایرج افشار، تهران، 1345 ش؛ بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران، قسمت شمالی و مضافات، شمران قدیم، قم، 1350 ش؛ «تاریخچه»، منطقۀ 4 (مل‌ )؛ ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1371-1374 ش؛ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان مرکزی، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، 1328 ش؛ معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، تهران، 1381 ش؛ «موقوفات آستان قدس حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام»، عبدالعظیم (مل‌ )؛ «ویژگیهای بستر طبیعی»، منطقۀ 7 (مل‌ ‌)؛ نیز:

Abdulazim, www.abdulazim.com / persiannet / nozooraat / nozooraat.htm; Region4, http: / / region4.ir / Default.aspx? language=en-US&PageContentID=3036&tabid=21499 (acc. Des. 1, 2009); Region7, http: / / region7.ir / Default. aspx?tabid=19492&language=en-US (acc. Des. 1,2009).
حسن موسوی‌زاده