امیرالمؤمین (ع)، مسجد

نویسنده (ها) : حسن موسوی زاده

آخرین بروز رسانی : جمعه 15 آذر 1398

امیرالمؤمنین (ع)، مسجد \ masjed-e amīr-ol-moʾmenīn\ ، مسجدی کهن در محلۀ دزاشیب واقع در خیابان شهید کبیری.
دیرینگی این مسجد به گفتۀ اهالی محل به دورۀ قاجاریه باز می‌گردد. برپایۀ کاشی‌نوشته‌ای موجود در ضلع شمالی مسجد، بنای آن به همت شخصی به نام علی یزدی در سالهای میان 1314 تا 1328 ش به صورت اساسی مرمت شده و به شکل کنونی آن درآمده است. در 1343 ش، کتابخانه‌ای به عرصۀ مسجد افزوده شد و در 1374 ش، این کتابخانه و صحن مسجد بازسازی گردید.

در نمای جنوبی که نمای اصلی مسجد است، دو در با سردر جناغی وجود دارد. یکی اصلی و بزرگ‌تر به پهنای 8/ 1 متر و بلندی 4 متر، و دیگری با فاصلۀ کمی در سمت چپ آن به پهنای 80 سانتی‌متر و بلندی 5/ 2 متر. در بالای درِ کوچک‌تر 5 کاشی‌نوشتۀ مستطیل‌شکل با قاب هرۀ آجری به صورت مورب کار شده است که بر روی هر یک از آنها حدیثی از پیامبر اسلام (ص) به خط نسخ سفیدرنگ در زمینۀ آبی نوشته شده است و بر روی قوس در، نقوش اسلیمی کاشی‌کاری شده است و در دو طرف آن نام حضرت علی (ع) با کاشی معقلی در آجر کار شده است.
اطراف در اصلی و بزرگ‌تر، بر روی کاشی سورۀ «انسان» (دهر) از آیۀ اول تا نیمۀ آیۀ 19، به خط نسخ سفیدرنگ در زمینۀ آبی نگاشته شده است. لچکی روی قوس این در، با نقوش اسلیمی کاشی‌کاری شده است و در سمت راست «محمد رسول الله» و در سمت چپ «علی ولی الله» و روی تیزۀ قوس «لا الٰه الّا الله» با خط نسخ طلایی‌رنگ در زمینۀ سیاه نوشته شده و بر بالای تیزۀ قوسِ قابِ در، عنوان «مسجد امیرالمؤمنین (ع)» نقش بسته است.
ورودی بانوان در ضلع شرقی مسجد واقع است که توسط پلکانی به بالکن که به نمازگزاران زن اختصاص دارد، می‌رسد. این بالکن حدود 100 مـ2 مساحت دارد.
مسجد دو منار تزیینی به شعاع پایۀ 60 سانتی‌متر و بلندی 4 متر از روی بام دارد. شعاع استوانۀ بخش مؤذن، حدود یک متر است. فضای داخلی مسجد در همکف کـه مخصوص نمـازگزاران مـرد است، حـدود 230 مـ2 مساحت دارد. محراب مسجد که در طبقۀ همکف است، دارای کاشی‌کاریهایی با طرحهای اسلیمی است و قاب مستطیل دور محراب دربرگیرندۀ آیه‌های 35 تا 36 سورۀ نور (24) است که به خط نسخ سفید بر زمینۀ آبی نوشته شده است.
در مسجد امیرالمؤمنین (ع)، نمازهای صبح، مغرب و عشا، و در تکیۀ دزاشیب نمازهای ظهر و عصر به صورت جماعت برگزار می‌شود (نک‌ : ه‌ د، دزاشیب، تکیه). همچنین مراسم عزاداری ماههای محرم و صفر در این مسجد برپا می‌شود.
حجت الاسلام عباس مغیثی مرندی از اوایل دهۀ 1350 ش تا زمان تألیف این مقاله (1389 ش) امام جماعت این مسجد و تکیۀ دزاشیب را برعهده داشته است. مغیثی مرندی که از نمایندگان آیت‌الله سیستانی در تهران به شمار می‌آید، هر هفته یک بار وجوهات مردمی را به قم و به دفتر ایشان تحویل می‌دهد.

مآخذ

قاسمی، حسن (از سالمندان محلۀ دزاشیب)، مصاحبه با مؤلف؛ مساجد دیرینه‌سال استان تهران، بنیاد ایران‌شناسی، تهران، 1390 ش.

حسن موسوی‌زاده