آرمین

نویسنده (ها) : مسعود تاره

آخرین بروز رسانی : پنج شنبه 4 خرداد 1402

آرمین \ārmīn\، کمال‌الدین (1293-1374 ش/ 1914-1995 م)، پزشک و استاد کرسی آسیب‌شناسی دانشگاه تهران.
وی در تهران زاده شد. پدرش، شیخ محمدرضا مجتهد قمی، در دورۀ مشروطه، امامت جماعت مسجد چهارسوق بزرگ بازار تهران را عهده‌دار بود و از روحانیان مشروطه‌خواه به شمار می‌آمد.
کمال‌الدین در کودکی پدر و مادرش را از دست داد. تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسۀ حسینیه، و دورۀ متوسطه را در دبیرستانهای تدین و ثروت گذراند. آرمین در دو دورۀ اول و دوم متوسطه موفق به کسب رتبۀ اول شد و دو بار از رضا شاه پهلوی به‌عنوان دانش‌آموز نمونه جـایزه گرفت (نک‌ : موحدی، 19-24). آرمین در 1313 ش وارد مدرسۀ عالی طب شد و از سال دوم تحصیل به‌عنوان مربی تشریح به تدریس پرداخت و در دورۀ تحصیل نزد دکتر بلر آمریکایی با کارهای فنی تالار تشریح آشنا شد. در 1319 ش، دکتری حرفه‌ای خود را دریافت کرد. او تمایل داشت که در رشتۀ آناتومی (تشریح) ادامۀ تحصیل دهد؛ ازاین‌رو، در آزمون دستیاری تشریح در دانشگاه تهران شرکت جست و در این آزمون او را به‌عنوان دستیار آموزشگاه بهداری مشهد پذیرفتند، اما او به مشهد نرفت و با افتتاح مطبی در نزدیکی میدان اعدام (محمدیۀ) تهران به کار طبابت پرداخت. مطب او در خیابان خیام، جنب بقعۀ امامزاده سید نصرالدین تا مدتها برپا بود (همو، 19-20). گفتنی است دکتر آرمین در سال ششم از تحصیلات پزشکی، ازدواج کرد و حاصل آن، دو پسر بود که بعدها هر دو پزشک شدند.
دکتر آرمین در کنار فعالیتهای علمی، از کار رسیدگی به احوال بیماران بی‌بضاعت فروگذار نبود. در مطب خود برای معاینۀ بیماران، درخواست پول نمی‌کرد و هرکس در حد توان خود مبلغی جزئی می‌پرداخت.
آغاز دورۀ طبابت دکتر آرمین، هم‌زمان با جنگ جهانی دوم و شیوع بیماری تیفوس بود که پناهجویان لهستانی در تهران انتشار داده بودند. وی از شمار پزشکانی بود که فداکارانه به درمان این بیماران پرداخت؛ برای بیمارانی که توان خرید دارو نداشتند، نسخۀ مجانی می‌نوشت و خود هزینۀ دارو را به داروخانه می‌پرداخت، یا در این کار از کمکهای نیکوکاران محل استفاده می‌کرد (همو، 20، 22).
دکتر آرمین در 1328 ش، به دعوت آكادمی بین‌المللی پزشكی آمریكا رهسپار آن كشور شد و در دانشگاه جانز هاپكینز به مطالعه روی بیماری هاجكین (نوعی سرطان دستگاه لنفاوی) پرداخت. در 1329 ش، برای ادامۀ تحصیل به دعوت پروفسور شارل اُبرلین، نخستین رئیس دانشکدۀ پزشکی دانشگاه تهران، رهسپار فرانسه شد و در انستیتو سرطان پاریس در گروه هماتولوژی (خون‌شناسی) بیمارستان به‌صورت بورسیه مدتی را به مطالعه پرداخت و گزارش كار خود را با عنوان «مطالعۀ بافت و آسیب‌شناسی گانگلیون در 64 بیمار» در انستیتو سرطان پاریس تنظیم کرد و به دانشكدۀ پزشکی دانشگاه تهران ارائه نمود.
در ایام حیات دکتر مصطفى حبیبی (د 1327 ش)، بنیان‌گذار آسیب‌شناسی در ایران، دکتر آرمین به‌عنوان دستیار در بخش آسیب‌شناسی دانشکدۀ پزشکی دانشگاه تهران مشغول به فعالیت شد و پس از درگذشت دکتر حبیبی، بخش آسیب‌شناسی را او و دکتر رحمتیان اداره کردند. دکتر آرمین در 1334 ش، با رأی شورای دانشكده به‌عنوان استاد کرسی آسیب‌شناسی و رئیس آزمایشگاه دانشکدۀ پزشکی انتخاب شد (همو، 21).
دکتر آرمین در 1352 ش، به دعوت شهربانی کل کشور و موافقت دانشگاه تهران برای مدت دو سال در شهربانی مأمورِ ایجاد آزمایشگاه تحقیقات جنایی شد. همچنین در نخستین انتخابات سازمان نظام‌پزشکی تهران به‌عنوان نمایندۀ پزشکان تهران انتخاب گردید. موزۀ آسیب‌شناسی دانشکدۀ پزشکی را او راه‌اندازی کرد.

دکتر آرمین دوازدهمین رئیس دانشکدۀ پزشکی دانشگاه تهران، میان سالهای 1350-1351 ش بود. وی در 1362 ش بازنشسته شد، اما همچنان به فعالیتهای علمی می‌پرداخت و پس از جدایی دانشگاه علوم پزشکی از دانشگاه تهران، در شمار مشاوران دانشگاه علوم پزشکی درآمد. او را از پایه‌گذاران دانشکدۀ پزشکی دانشگاه آزاد ایران شمرده‌اند (همانجا). دکتر آرمین از 1369 ش به عضویت فرهنگستان علوم پزشکی درآمد (علی‌احمدی، 270).
از دیگر سوابق اجرایی او می‌توان این موارد را یاد کرد: عضویت در آكادمی علوم نیویورك، عضویت در انجمن بین‌المللی آسیب‌شناسی، عضویت در انجمن بین‌المللی جراحان، عضویت در هیئت امنای فرهنگستان علوم پزشكی، سرپرستی گروه آسیب‌شناسی دانشكدۀ پزشكی دانشگاه ایران، مدیریت گروه پزشكی قانونی دانشكدۀ پزشكی دانشگاه ایران، سرپرستی گروه آسیب‌شناسی و بافت‌شناسی و جنین‌شناسی دانشگاه آزاد ایران، ریاست انستیتوعالی بیمارستانها، عضویت در كمیتۀ ترفیع انتصابات دانشكدۀ پزشكی تهران، مدیریت گروه آسیب‌شناسی دانشكدۀ پزشكی دانشگاه تهران، معاونت فنی و تحقیقاتی دانشكدۀ پزشكی دانشگاه تهران، نمایندگی دانشگاه تهران در كنگرۀ انرژی اتمی در زمان صلح، و دبیر کل سازمان نظام‌پزشکی تهران («رؤسای ... »، بش‌ ).
از آثار علمی دکتر آرمین در زمینۀ پزشکی، می‌توان از اینها نام برد: آسیب‌شناسی لنفوگرانولوماتوز بدخیم در ایران (1328 ش)؛ آسیب‌شناسی آزردگی سیستم ریتکولو آندوتلیال (1331 ش)؛ آسیب‌شناسی آزردگیهای سورنال، غدۀ فوق کلیوی (1333 ش)؛ آسیب‌شناسی آزردگی گانگلیون استلر (نتیجۀ مطالعه در انستیتو سرطان پاریس، ۱۹۵۰ م، چ 1331 ش)؛ سرطان‌شناسی در دو جلد (1334-1337 ش) (مشار، 1/ 74، 3/ 2974).
دکتر آرمین تألیفاتی چند نیز به‌صورت مقاله‌های علمی در مجله‌های معتبر ایرانی و خارجی منتشر کرده است.

مآخذ

«رؤسای دانشکده»، دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمـات بهداشتی ـ درمـانی تهـران (مل‌ )؛ علی‌احمدی، عقـاب، «رویدادهای فرهنگی و هنـری»، کلک، تهران، 1369 ش، شم‌ ‌10؛ مشار، خانبابا، فهرست کتابهای چاپی فارسی، تهران، 1350-1352 ش؛ موحدی، محمدمهدی، زندگی‌نامۀ پزشکان نام‌آور معاصر ایران، تهران، 1379 ش؛ نیز:

School of Medicine ... , www.medicine.tums.ac.ir (acc. 25/ 2/ 1395).
مسعود تاره