آصفی

نویسنده (ها) : پریسا سنجابی

آخرین بروز رسانی : جمعه 5 خرداد 1402

آصفی \āse(a)fī\، آصفه‌اعظم (1304-1382 ش/ 1925-2003 م)، بنیان‌گذار انجمن اولیا و مربیان در ایران.
آصفه‌اعظم در تهران زاده شد. پدر او، محمد آصفی، منصب نظامی داشت. نیای او غلامرضا خان آصف‌الدوله، و مادرش فروغ از نوادگان قائم‌مقام فراهانی بود ( فرهنگ ... ، 1/ 218).
آصفه‌اعظم تحصیلات مقدماتی را در مدرسۀ حشمتیۀ تهران گذراند و در سال 1316 ش دورۀ متوسطه را به پایان برد و در همان سال ازدواج کرد. او در 1332 ش، برای ادامۀ تحصیل به دانشگاه تهران راه یافت و در 1336 ش، به اخذ درجۀ کارشناسی در رشتۀ زبان و ادبیات فرانسه نائل شد. پس از فراغت از تحصیل، در دانش‌سرای عالی (دانشگاه تربیت معلم) به تدریس پرداخت و سپس در 1337 ش، برای ادامۀ تحصیل به فرانسه رفت و در 1341 ش، موفق به اخذ درجۀ دکتری از دانشگاه سوربن در رشتۀ تعلیم‌و‌تربیت شد (همانجا؛ بیهقی، 169).

آصفی در سال 1348 ش، به درجۀ دانشیاری گروه علوم تربیتی دانش‌سرای عالی، و در 1354 ش به سمت استادی رسید (همانجاها). او چندی نیز در دانشگاه پلیس، مدتی در مدرسۀ علوم اداری و بازرگانی قزوین، و زمانی کوتاه در مدرسۀ علوم تغذیه و هنرسرایِ عالی تدریس کرد ( فرهنگ، همانجا).
آصفه‌اعظم که مدتی در دبیرخانۀ کمیسیون ملی یونسکو سمت کارشناس تعلیم‌و‌تربیت را داشت، در مهرماه 1346 «انجمن ملی اولیا و مربیان» را در ایران بنیاد نهاد. این تشکلْ نهادی غیردولتی و غیرانتفاعی بود که به‌منظور ارتقای عملکرد انجمنهای خانه و مدرسه اقدامات سازنده‌ای به عمل آورد. هدف از تأسیس این انجمنْ همکاری و تقویت مبانی خانه و مدرسه، و هماهنگی لازم میان سازمانها و مؤسسات مرتبط با مسائل تعلیم‌و‌تربیت نوجوانان و جوانان بود (نک‌ : وفـادار، 70-71). آصفی به‌عنوان مدیر این نهاد فرهنگی کوشید تا با راه‌اندازی کمیته‌های پژوهشی و آموزشی، سطح آگاهی و دانش خانواده‌ها را ارتقا دهد.
در سال 1352 ش، فعالیتهای این نهاد، ازجمله برنامه‌های آموزشی ویژۀ خانواده‌ها، گسترش یافت و به‌صورت دوره‌های آموزشی در محل انجمن تشکیل شد. به‌منظور ترویج، و متمرکزساختن و مؤثربودن این آموزشها، خدمات ویژه‌ای چون برگزاری انجمنهای توجیهی؛ ارائۀ فیلمهای تربیتی، خدمات راهنمایی و مشاوره، و کتابهای پرورشی؛ و ایجاد «مرکز آموزش خـانواده» نیـز عرضه شد (نک‌ : «جلسه ... »، 73). آصفـی بلافاصله برای بالابردن توانایی این نهاد، مجلۀ مکتب مام را منتشر کرد و با نشر کتابهای تربیتی، مطالب روان‌شناختی و اجتماعی گوناگونی را در اختیار اولیا نهاد. ماهنامۀ مکتب مام مجله‌ای در زمینۀ علوم تربیتی و وابسته به انجمن اولیا و مربیان بود که خود وی صاحب‌امتیاز و مدیر آن بود. وی همواره به نقش پرورش دانش‌آموزان و آگاهی والدین آنها تأکید می‌کرد؛ تمامی سرمقاله‌هایی که در مکتب مام به قلم آصفی نوشته شده است، توجه خاص او را به مسائل تربیتی کودکان نشان می‌دهد (برزین، 375؛ فرهنگ، همانجا).
آصفی در اردیبهشت 1358، پس از سالها تدریس و فعالیتهای پژوهشی در زمینۀ تعلیم‌و‌تربیت، بازنشسته شد (همانجا) و در 1382 ش، پس از یک دوره بیماری در تهران درگذشت.
فعالیتهای پژوهشی آصفی را در قالب تألیف، ترجمه یا مقاله، انتشارات انجمن اولیا و مربیان چاپ کرده است.
آثـار: از جملۀ تألیفاتی که آصفی در زمینه‌های آموزش‌و‌پرورش و خانواده از خود باقی گذارده است، می‌توان به کتابهایی چون آموزش‌و‌پرورش برای جهان فردا (تهران، 1356 ش)، جامعه و آموزش‌و‌پرورش (تهران، 1354 ش)، زندگی در خانواده (تهران، 1357 ش) و گفتاری در مسائل اولیا و مربیان (تهران، 1351 ش) اشاره کرد. او افزون‌بر رشتۀ تعلیم‌و‌تربیت، در حوزه‌های دیگر چون فلسفه و ادبیات فارسی نیز آثاری دارد؛ دو کتاب به نامهای نگاهی به ادب پارسی و آیین نگارش از تألیفات او در حوزۀ ادبیات فارسی، و مبانی فلسفه (آشنایی با فلسفۀ جهان از زمانهای قدیم تا امروز)، در تاریخچۀ فلسفه است که چندین‌بار به طبع رسیده، و آخرین‌بار در 1370 ش نشر آگاه آن را چاپ کرده است ( فرهنگ، همانجا).
ترجمۀ بچه‌های ما و ما اثر لازارین برژوره (تهران، 1357 ش)، پدربزرگها و مادربزرگهای امروزی اثر فرناند ایزامبر (تهران، 1352 ش)، و ترجمۀ لغت‌نامۀ کوچک پدران و مادران، فرزندان (تهران، 1357 ش) از دیگر آثار او ست (همان، 1/ 219).
آصفی طی دوران فعالیتهای فرهنگی خود، در کنفرانسهای مختلف تربیتی کـه در کشورهای گوناگونی چون فرانسه، ایتالیا، یونان، ترکیه، ژاپن، لبنان و دیگر کشورها بر پا می‌شد، شرکت می‌جست و همچنین در تحقیقات بسیاری در کشورهای انگلستان، فرانسه و ایرلند در زمینۀ آموزشهای حرفه‌ای به کودکان بزهکار و تربیت آنهـا همکاری داشت (برای نمونه، نک‌ : «جلسه»، 74-75؛ نیز فرهنگ، 1/ 218).

مآخذ

برزین، مسعود، شناسنامۀ مطبوعات ایران، تهران، 1371 ش؛ بیهقی، علی‌اکبر، راهنمای اعضای هیئت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور، تهران، 1357 ش؛ «جلسۀ هیئت امنای انجمنهای اولیا و مربیان ایران»، مکتب مام، تهران، 1354 ش، شم‌ 73؛ فرهنگ ناموران معاصر ایران، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، 1381 ش؛ وفادار، صداقت و جعفر جوان‌بخت اول، انجمن اولیا و مربیان، تهران، 1383 ش.

پریسا سنجابی