آفتاب، چاپخانه

نویسنده (ها) : مسعود تاره

آخرین بروز رسانی : شنبه 6 خرداد 1402

آفتاب، چاپخانه \čāp-xāne-ye āftāb\، از چاپخانه‌های تهران (تأسیس: 1315 ش)، که از دورۀ پهلوی به چاپ کتاب و روزنامه می‌پرداخت.
چاپخانۀ آفتاب به مدیریت حاج مرتضى حیدری آغاز به کار کرد. نخستین محل چاپخانه را خیابان ناصر خسرو، کوچۀ امام‌جمعۀ خویی نوشته‌اند. این چاپخانه از آغاز کار خود، به چاپ کتاب اختصاص یافته بود و دو دستگاه چاپ سربی به ابعاد 70 × 50 و 40 × 20 سانتی‌متر داشت. تجهیزات آن در شمار به‌روز‌ترین تجهیزات چاپ زمان خود بود که در یک چاپخانۀ غیردولتی به کار گرفته می‌شد (میرزای گلپایگانی، 373).
چاپخانۀ آفتاب در حدود سال 1328 ش در مکانی جدید در خیابان ناصر خسرو، روبه‌روی درب اندرون و در ساختمانی نوساز و نسبتاً بزرگ، فعالیت داشت. عبدالرحیم جعفری، بنیان‌گذار انتشارات امیرکبیر، چندی در طبقۀ دوم چاپخانۀ آفتاب به کار انتشارات اشتغال داشت (دمیرچی، 18). چاپخانۀ آفتاب در 1334 ش تجهیزاتی مدرن در اختیار داشت که دو دستگاه ماشین دستی و پایی، 3 دستگاه ماشین سیلندری دوورقی و سه‌ورقی، و 7 دستگاه ماشین صحافی از آن شمار بود و حدود 14 کارگر در آنجا کار می‌کردند (میرزای گلپایگانی، همانجا).
حاج مرتضى حیدری، مؤسس چاپخانۀ آفتاب، در 1347 ش درگذشت و ازآن‌پس، پسرش خسرو اخوان حیدری مدیریت چاپخانه را بر عهده گرفت. چاپخانۀ آفتاب پس از انقلاب اسلامی نیز فعالیت داشت. محل چاپخانه در 1367 ش در جریان جنگ ایران و عراق مورد اصابت موشک عراقی قرار گرفت و منهدم شد. پس از آن، چاپخانۀ آفتاب در آذر 1368 در محلی جدید واقع در خیابان جمهوری، خیابان گلشن، خیابان افخمی، پلاک 34 گشایش یافت و به کار خود ادامه داد و امروزه نیز از چاپخانه‌های فعال تهران به شمار می‌رود.
افزون‌بر کتابهای چاپی، چند روزنامه به نامهای دهقان و شهباز (در 1322 و 1330 ش)، چلنگر و توفیق هریک برای مدتی در این چاپخانه چاپ شده‌اند (همو، 375).

مآخذ

دمیرچی، اسماعیل، گفت‌وگو با قبیلۀ چاپ، تهران، 1391 ش؛ میرزای گلپایگانی، حسین، تاریخ چاپ و چاپخانه در ایران، به کوشش مرضیه مرآت‌نیا، تهران، 1378 ش.

مسعود تاره