احترامی

نویسنده (ها) : گلاله هنری

آخرین بروز رسانی : دوشنبه 4 دی 1402

احترامی \ehterāmī\، منوچهر (1320-1387 ش/ 1941- 2009 م)، طنزپرداز، شاعر و نویسندۀ داستان کودکان.

احترامی در یکی از محله‌های شرق تهران زاده شد. پدرش کارمند وزارت دارایی، و مادرش از خاندانی روحانی، خواهر آیت‌الله میرزا‌ ابوالحسن شعرانی، از علمای برجسته بود. به‌گفتۀ خودش پیشینۀ سکونت اجداد پدری و مادری او در تهران به سدۀ 9 ق می‌رسد (ص 66؛ مرسلی، 75؛ فرجامی، بش‌ ).
احترامی در 1327 ش، ابتدا به دبستان محمدیه و سپس به دبستان سلمان رفت. کودکی و نوجوانی وی هم‌زمان با جنگ جهانی دوم و کودتای 28 مرداد بود (احترامی، همانجا). او در 1333 ش، در دبیرستان اقبال به تحصیل در رشتۀ ریاضی پرداخت، و مدتی پس از آن، برای ادامۀ تحصیل در رشتۀ ادبی به دبیرستان مروی و سپس دارالفنون رفت (صدر، 67؛ مهدی‌نژاد، 58)؛ در 1339 ش، در دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران پذیرفته شد و پس از اخذ لیسانس از این دانشگاه در مرکز آمار ایران مشغول به کار شد (همانجا).
احترامی نخستین کار فکاهی‌اش را در 1337 ش برای مجلۀ توفیق نوشت و به‌سبب این تألیف در همین سال به عضویت هیئت تحریریۀ توفیق درآمد و تا زمان توقیف این نشریه (1350 ش)، با آن همکاری داشت. پس از آن فعالیت خود را بر کار در رادیو متمرکز کرد. او نویسندۀ برنامۀ صبح جمعه با رادیو بود و نمایشنامه‌های ماندگاری را در رادیو خلق کرد (فرجامی، بش‌ ).
احترامی با نشریات طنز بسیاری ازجمله آهنگر، رفتگر و گل‌آقا (صدر، همانجا، 181؛ مهدی‌نژاد، همانجا) همکاری داشت. بیشتر کارهای احترامی در نشریات با امضای مستعار م. پسرخاله و الف ـ اینکاره، به چاپ می‌رسید. در دهۀ 1360 ش با نام مستعار پورنگ، اشعاری برای کودکان سرود که چندی بعد، بسیار مشهور شد. از معروف‌ترین کتابهای کودک سرودۀ او می‌توان به حسنی نگو یه دسته گل، سلیمان بابا سلیمان، و دزده و مرغ فلفلی اشاره کرد که به‌سبب داشتن زبان ساده و روان مورد استقبال عموم قرار گرفت (همانجاها؛ ده‌بزرگی، 64).
به‌جز آثار یادشده، کتاب دیگری از او به چاپ نرسیده، و آثاری که از او موجود است، معمولاً حاصل گردآوری تألیفاتش در مطبوعات است. برای نمونه، کتاب جامع الحکایات، مجموعه طنزهای او در هفته‌نامۀ گل‌آقا را می‌توان نام برد که از سوی انتشارات گل‌آقا در 1378 ش، چاپ شده است (صدر، همانجا، نیز 186-187؛ ده‌بزرگی، 66). همچنین انتشارات سورۀ مهر، مجموعه‌ای از آثار و گفت‌وگویی طولانی با وی را در جلد اول مجموعۀ طنزآوران امروز ایران، منتشر کرده است (ساکی، بش‌ ).
فعالیت احترامی در زمینۀ طنز، منحصربه خلق این آثار نمی‌شد؛ وی تحقیقاتی در این زمینه داشت که بیشتر در مجلۀ گل‌آقا چاپ شده است؛ تحقیقی جامع دربارۀ طنز دورۀ مشروطه (صدر، همانجا) و کتابی با عنوان طنز در ادبیات تعزیه، که به‌دلایلی نامعلوم اجازۀ انتشار نیافت، از جملۀ این دست آثار او ست (مهدی‌نژاد، همانجا؛ ساکی، بش‌ ).
منوچهر احترامی ازدواج نکرد و مدت زیادی از زندگی خود را صرف تألیف و طنزپردازی کرد (مرسلی، 75). وی در 22 بهمن 1387، براثر عارضۀ قلبی در تهران درگذشت و در قطعۀ هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد (انصاری، 48؛ فرجامی، بش‌ ).

مآخذ

احترامی، منوچهر، «منوچهر احترامی به روایت منوچهر احترامی»، گزارش، تهـران، 1387 ش، س 17، شم‌ 203؛ انصـاری، محمدباقر، «در آثار منوچهر احترامی»، باران، تهران، 1388 ش، شم‌ 47؛ ده‌بزرگی، هـاجر، «تـوی ده شلمـرود حسنی تک و تنهـا بود»، گزارش (نک‌ : هم‌ ، احترامی)؛ ساکی، رضا، «منوچهر احترامی به روایت زندگی»، هفت‌سنگ (مل‌ )؛ صدر، رؤیـا، بیست سال بـا طنز، تهران، 1381 ش؛ فرجامی، محمود، «بنیاد منوچهر احترامی»، احتـرامی (مل‌ )؛ مرسلـی، علی، «بهتریـن احترامهـا بـرای منوچهر احتـرامـی»، گـزارش، تهـران، 1387- 1388 ش، س 18، شم‌ 206؛ مهدی‌نژاد، امید، «منوچهر احترامی: همه‌فن‌حریف»، مجلۀ شعر، تهران، 1387 ش، س 15، شم‌ 59؛ نیز:

Ehterami, www. ehterami. org / index. php? P = 1-3; Haftsang, www.7sang.com/ mag/ 2009/ 02/ 24/ ehterami_ reza_t-saki.html.
گلاله هنری