باکک

نویسنده (ها) : علی کرم همدانی

آخرین بروز رسانی : شنبه 16 آذر 1398

باکک \ bākak\ ، یا بالَکه، باغکک، سابقاً آبادی‌ای در جنوب شرقی شمیران.
ظاهراً نخستین سندی که در آن نامی از این آبادی به میان آمده است، نقشه‌ای از نواحی پیرامونی شهر تهران است که شخصی آلمانی به نام اشتال در سالهای پایانی پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار ترسیم کرده، و در 1900 م/ 1318 ق در آلمان به چاپ رسیده است. در این نقشه نام این آبادی باغکک ضبط شده است (نک‌ : کریمان، 1/ 499). شاید این نام همان باغ باکک باشد که امروزه (1388 ش) هنوز کاربرد دارد (نک‌ : ادامۀ مقاله).
اراضی آبادی باکک از شمال به اراضی آبادی شیان، از جنوب به اراضی آبادی ابراهیم‌آباد، از شرق به اراضی آبادی نارمک، و از غرب به رودخانۀ دارآباد محدود بود. این آبادی در اوایل دورۀ پهلوی به حاجی مؤید دربار تعلق داشت و بعدها شخصی به نام حاجی حبیب‌الله آن را از او خریداری کرد. بر پایۀ اطلاعات موجود، باکک در 1325 ش/ 1946 م همچنان در تملک حاجی حبیب‌الله بوده (ستوده، 1/ 156)، از لحاظ تقسیمات کشوری دهی کوچک از توابع بخش شمیران به شمار می‌رفته، و دارای 23 تن جمعیت بوده است (نک‌ : فرهنگ ... ، 1/ 33؛ اسامی ... ، 1/ 73). در سرشماری 1335 ش جمعیت باکک، 35 تن مشتمل بر 21 مرد و 14 زن گزارش شده است ( گزارش ... ، 1).
بر پایۀ اطلاعاتی که تقی فکری در 1342 ش ــ یعنی کوتاه‌زمانی پیش از آنکه اراضی آبادی باکک ضمیمۀ تهران بزرگ گردد ــ ارائه داد، این آبادی دارای یک رشته قنات، یک باغ بزرگ اناری، یک ساختمان اربابی و یک قلعۀ قدیمی بود که در آن زمان به شخصی به نام مهندس محمدی تعلق داشت (نک‌ : ستوده، 1/ 156-157).
اراضی آبادی باکک همچون دیگر آبادیهای پیرامون شهر تهران در میانه‌های دهۀ 1340 ش با گسترش کالبدی شهر تهران ضمیمۀ آن کلان‌شهر شد. امروزه (1390 ش) از باکک جز نامی بر جای نمانده است. در زمان ما اراضی جنوب غربی پارک جنگلی لویزان، «باغ باکک» خوانده می‌شود. این بخش از پارک جنگلی لویزان دارای درختهای کهن‌سالی است و بزرگراه شهید زین‌الدین از میان آن می‌گذرد. بخش عمده‌ای از محلۀ شمیران نو واقع در شمال شرقی تهران در اراضی آبادی باکک بر پا شده است (عزیزی).

مآخذ

اسامی دهات کشور، ادارۀ کل آمار و ثبت احوال وزارت کشور، تهران، 1323 ش؛ ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1371 ش؛ عزیزی، جواد (از کارکنان ادارۀ املاک شهرداری منطقۀ 4 تهران)، مصاحبه با مؤلف؛ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، 1328 ش؛ کریمان، حسین، قصران ( کوهسران)، تهران، 1356 ش؛ گزارش مشروح حوزۀ سرشماری تهران، وزارت کشور، تهران، 1337 ش.

علی کرم‌همدانی