بقیة الله (عج)، دانشگاه علوم پزشکی

نویسنده (ها) : حسن موسوی زاده

آخرین بروز رسانی : شنبه 16 آذر 1398

بقیة‌الله (عج)، دانشگاه علوم پزشکی \ dānešgāh-e olūm-e pezeškī-ye baqiyyat-ol-lāh\ ، دانشگاهی دولتی وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واقع در خیابان ملاصدرا.
تشکیل دانشگاه علوم پزشکی بقیة‌الله در 1373 ش/ 1944 م توسط شورای گسترش وزارت بهداشت تصویب، و در 1374 ش اساسنامۀ آن در 23 ماده و 20 تبصره توسط فرماندهی کل قوا ابلاغ شد. تا پیش از آن، این دانشگاه در قالب دانشکدۀ پزشکی سپاه در دانشگاه امام حسین (ع) فعالیت می‌کرد. دانشگاه علوم پزشکی بقیة‌الله فعالیت خود را با دو دانشکدۀ پزشکی و پرستاری، و یک پژوهشکده آغاز کرد. امروزه (1390 ش) دانشکدۀ بهداشت نیز به این مجموعه اضافه شده است. این دانشگاه در موارد تخصصی علوم پزشکی در ابعاد آموزشی و پژوهشی، تابع ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، اما در دیگر موارد تابع مقررات سپاه پاسداران است.
از اهداف شکل‌گیری این دانشگاه می‌توان به آموزش عالی و تخصصی کادر ثابت بهداشتی و درمانی مورد نیاز سپاه پاسداران، و انجام پژوهشهای دانشگاهیِ مورد نیاز آن در ابعاد بهداشتی و درمانی اشاره کرد. این دانشگاه دارای شخصیتی حقوقی و استقلال مالی است، و از نظر ضوابط و مقررات در چارچوب اساسنامه فعالیت می‌کند و در مواردی که در اساسنامه مسکوت است، تابع مقررات سپاه پاسداران است.
ارکان دانشگاه شامل هیئت امنا، فرمانده دانشگاه، و شورای دانشگاه است. هیئت امنای دانشگاه دارای این ترکیب است: فرمانده کل سپاه به‌عنوان رئیس هیئت امنا؛ نمایندۀ ولی فقیه در سپاه؛ وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح؛ رئیس ستاد مشترک سپاه؛ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا نمایندۀ او؛ رئیس سازمان برنامه و بودجه یا نمایندۀ او؛ یک نفر به انتخاب رئیس ستاد کل نیروهای مسلح؛ رئیس ادارۀ بهداری ستاد مشترک سپاه؛ رئیس آموزش ستاد مشترک سپاه؛ یک نفر عضو هیئت علمی به پیشنهاد فرمانده دانشگاه و تصویب رئیس هیئت امنا.
شورای دانشگاه از این اعضا تشکیل می‌شود: فرمانده دانشگاه (رئیس شورا)؛ مسئول دفتر ولی فقیه در دانشگاه؛ رئیس ادارۀ بهداری ستاد مشترک یا جانشین وی؛ معاونان دانشگاه؛ فرماندهان دانشکده‌ها و رئیس پژوهشکده؛ رؤسای بیمارستانهای مصوب مستقر در تهران؛ مسئول حفاظت و اطلاعـات دانشگاه؛ معاون آموزش عقیدتی ـ سیاسی دفتر نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه.
فرمانده یا رئیس دانشگاه از میان هیئت علمی به پیشنهاد فرمانده کل سپاه و تصویب فرماندهی کل قوا، و با حکم فرمانده کل سپاه به مدت 3 سال منصوب می‌گردد و عزل وی نیز با پیشنهاد فرمانده کل سپاه و تصویب فرماندهی کل قوا خواهد بود. همچنین معاونان دانشگاه، فرماندهان دانشکده‌ها، و رؤسای بیمارستانها و پژوهشکده مطابق دستورعمل انتصابات سپاه و به پیشنهاد فرمانده دانشگاه به مدت 3 سال منصوب می‌شوند و عزل آنان نیز با پیشنهاد فرمانده دانشگاه صورت می‌پذیرد.
ساختار سازمانی این دانشگاه عبارت است از: فرمانده دانشگاه (و ستاد شخصی وی)؛ معاونتهای آموزشی، پژوهشی، درمانی، دانشجویی، اداری و مالی، و طرح
برنامه و بودجه؛ دانشکده‌های افسری پزشکی، بهداشت و پرستاری؛ پژوهشکده‌ها (نک‌ : دنبالۀ مقاله)؛ بیمارستانها و مراکز درمانی ـ آموزشی تابع مطابق ساختار مصوب که عبارت‌اند از: بیمارستانهای بقیة‌الله، قلب جماران، نجمیه و مرکز تخصصی دندان‌پزشکی امام خمینی (ره).
دانشجویان برای واردشدن به این دانشگاه، از طریق کنکور سراسری و پس از گزینش، پذیرفته می‌شوند. از 1371 تا 1379 ش تمامی دانشجویان پزشکی در بدو ورود، بورسیۀ تحصیلی سپاه می‌شدند، اما از 1380 ش، با توجه به تغییرات راهبردی در گزینش، دانشجویان به طور آزاد در دانشگاه پذیرش می‌شوند و پس از پایان تحصیلاتِ آنها، هیچ‌گونه تعهد خدمتی وجود ندارد. همچنین این دانشگاه در سطوح مختلف کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و بالاتر می‌تواند پس از اعلام نیاز و ابلاغ از سوی ستاد مشترک سپاه، در چارچوب اساسنامه‌های مصوب دوره‌ها و مقررات آموزشی کشور و سپاه، اقدام به ایجاد و برگزاری دوره‌های تحصیلی بنماید.
این دانشگاه چندین پژوهشکده و مرکز تحقیقاتی دارد که از جملۀ آنها ست:
1. پژوهشکدۀ طب رزمی و امداد و نجات، مشتمل بر مرکز تحقیقات گوارش و کبد، مرکز تحقیقات نفرولوژی و اورولوژی، مرکز تحقیقات تروما.
2. پژوهشکدۀ سبک زندگی، مشتمل بر مرکز تحقیقات طب و دین، مرکز تحقیقات مدیریت سلامت، مرکز تحقیقات بهداشت و تغذیه، مرکز تحقیقات فیزیولوژی ورزشی و آمادگی جسمانی، مرکز تحقیقات علوم رفتاری.
3. پژوهشکدۀ سیستم بیولوژی، مشتمل بر مرکز تحقیقات آسیبهای شیمیایی، مرکز تحقیقات بیولوژی مولکولی، مرکز تحقیقات ژنتیک انسانی.
4. پژوهشکدۀ نانوبیوتکنولوژی، مشتمل بر مرکز تحقیقات نانوبیوتکنولوژی، مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی کاربردی و محیط زیست، مرکز تحقیقات کاربردهای درمانی توکسینهای میکربی، مرکز تحقیقات کاربردی ویروس و واکسن.
از مجله‌های منتشرشده در این دانشگاه می‌توان به مجلۀ علوم رفتاری، مجلۀ طب نظامی، مجلۀ پزشکی کوثر، فصلنامۀ دانشکدۀ پزشکی، فصلنامۀ دانشکدۀ پرستاری و فصلنامۀ دانشکدۀ بهداشت اشاره کرد. نشریۀ Hepatitis Monthly تنها نشریۀ علمی دارای نمایۀ بین‌المللی ISI در میان دانشگاههای نیروهای مسلح کشور است.
این موارد از افتخارات دانشگاه بقیةالله به شمار می‌روند:
1. کسب رتبۀ نخست پژوهشی و تولید علم در میان دانشگاههای هم‌تراز علوم پزشکی کل کشور (از سالهای 1384 تا 1388 ش).
2. انتخاب به عنوان دانشگاه علوم پزشکی برتر کشور از نظر کیفیت مقالات (crude IF).
3. انتخاب به‌عنوان دانشگاه برگزیده در بهره‌وری پژوهش در کل کشور در چهاردهمین جشنوارۀ علوم پزشکی رازی در 1387 ش.
4. کسب رتبۀ نخست مراکز تحقیقاتی بالینی کل کشور در سالهای 1384 و 1385 ش توسط مرکز تحقیقات آسیبهای شیمیایی دانشگاه علوم پزشکی در میان 96 مرکز تحقیقاتی بالینی و مصوب کل کشور.
5. کسب رتبۀ برتر دانشگاه در میان دانشگاههای هم‌تراز مرکز تحقیقات بالینی برتر کشور.
6. انجام فاز کارآزمایی بالینی داروی گامااینترفرون توسط مراکز تحقیقاتی دانشگاه.
7. تولید داروی دسموپرسین.
همچنین این دانشگاه، مرجع تشخیص عوامل بیوتروریسم در کشور، مسئول کنترل و مدیریت بحران حوادث بیولوژیک از طرف سازمان پدافند کل کشور، و نیز از قطبهای اصلی تولیدکنندۀ واکسن آنفلوآنزای انسانی، پرندگان و خوکی است.

مآخذ

«اساسنامۀ دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله (عج)»، انجمنهای ایران پردیس (مل‌ )؛ «مراکز تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله (عج)» (مل‌ )؛ «مصاحبه با رئیس دانشگاه پزشکی بقیةالله (عج) تهران»، پایگاه پرستاران ... (مل‌ )؛ «معرفی دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله (عج)» (مل‌ )؛ نیز:

Bmsu1, http:/ / bmsu.research.ac.ir/ Forms/ Introduction. aspx (acc. Dec. 1,2011); Bmsu2, http:/ / bmsu.research. ac.ir/ Forms/ ResearchCenter.aspx (acc. Dec. 1, 2011); Iranpardis, www. iranpardis.com/ thread82632.html (acc. Dec. 1, 2011); Pāygāh ... , http:/ / bmsunursing. blogfa.com/ post-415. aspx (acc. Jan. 2, 2011).
حسن موسوی‌زاده