بوجان

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : شنبه 16 آذر 1398

بوجان \ būjān\ ، روستایی واقع در دهستان لواسان کوچک، واقع در °51 و ´37 طول شرقی، و °35 و ´51 عرض شمالی و در ارتفاع 976‘1متری از سطح دریا.
این روستا در فاصلۀ 6 کیلومتری شهر لواسان (محلۀ گلندوک)، در دامنه‌های جنوب غربی کوه یخچال، در حدفاصل رودخانۀ فصلی بوجان (در شرق) ــ که از کوه یخچـال سرچشمه می‌گیـرد ــ و رودخانۀ ناصرآباد (در غـرب) ــ که از کوههای ورجین آغاز می‌شود ــ و در فاصلۀ 500 متری جنوب شرقی روستای ناصرآباد جای دارد.
رودخانۀ فصلی بوجان از کوه یخچال سرچشمه می‌گیرد و از شمال به جنوب جریان دارد و قسمتی از شرق روستا را قطع می‌کند و سپس به رودخانۀ ناصرآباد می‌پیوندد. این رودخانه از مناطقی می‌گذرد که از جنوب به شمال به نامهای سوگورستانی، دیزک‌رو، چالک، بوجان، بندگاه، زمین تخته، کِمَرون، مَرغی و کوه‌سیاه خوانده می‌شوند.
تپۀ سمت شمال روستا که متصل به آن نیز هست، تپۀ اَسکک نامیده می‌شود. مزارع میان روستای بوجان و کند پایین و کند بالا به نامهای سَرسول (= لبۀ پرتگاه)، پَسْچال، چالانه (= گودال) و دولنگه، و کوه و تپه‌های میان آنها تپه‌پَشلو خوانده می‌شوند.
روستای بوجان با احتساب مزارع و مراتع آن حدود 750 هکتار وسعت دارد و وسعت محدودۀ روستا حدود 50 هکتار است. روستای بوجان در تابستان حدود 150، و در زمستان 55 خانوار جمعیت دارد. نام خانوادگی اهالی این روستا جهانگیری، عابدینی، احدی، سید احدی، سید احمدی، کردباغ، شرفی، عباسی، ابراهیمی، لواسانی، شیمی بوجانی و شیخ محمودی است.
شغل قدیم مردم این روستا کشاورزی و دامداری بود و وجود مراتع سرسبز و پرعلف و آب نسبتاً فراوان و زمینهای مرغوب آن، موجب رونق کسب‌وکار آنان بود. امروزه (1390 ش) نیز در این روستا کشاورزی به‌صورت محدود رایج است، اما بیشتر اهالی به حرفۀ باغداری مشغول‌اند و محصولات فراوانی که از کیفیت بسیار خوبی نیز برخوردار است، به بازار عرضه می‌نمایند. در این روستا اکنون (1390 ش) حدود 200 رأس گوسفند نگهداری می‌شود و وجود دو مجتمع گاوداری با حدود 300 رأس گاو، رونق نسبی خوبی به روستا داده است.
آب آشامیدنی اهالی روستای بوجان از 3 رشته قنات ازجمله قنات دره‌داغ و چشمه‌های کوه‌سیاه، ذوالفقاری و وارِنْجِرو، و آب کشاورزی آنان نیز از رودخانۀ بوجان و چشمه‌های یادشده تأمین می‌شود.
این روستا فاقد مدرسه است و کودکان روستا برای تحصیل به لواسان می‌روند. مردم این روستا افرادی مذهبی و پای‌بند به اصول و دستورهای دینی‌اند؛ آنان مراسم عزاداری امام حسین (ع) را با شکوه خاصی برگزار می‌کنند. اهالی و زائران روستاهای ناصرآباد کردیال و سادات‌محله در روز تاسوعا به‌صورت دسته‌های سینه‌زن به روستای بوجان می‌آیند و در مسجد و حیاط امامزادگان محمد و عبدالله به سینه‌زنی می‌پردازند و پس از صرف ناهار به روستاهای خود باز می‌گردند. در روز عاشورا نیز اهالی روستاهای نام‌برده با دسته‌های عزادار به روستای ناصرآباد می‌روند و در مجاورت امامزاده سید ناصرالدین آن روستا عزاداری، و پس از صرف ناهار به روستای خود مراجعت می‌کنند؛ شب شام غریبان را اهالی هر روستا در روستای خود برگزار می‌کنند. اهالی روستای بوجان در جریان 8 سال دفاع مقدس، 6 تن شهید و 3 تن جانباز تقدیم کشور اسلامی ایران نمودند.
بخش عمـدۀ بـافت تـاریخـی‌ ـ فرهنگـی روستـای بوجان تخریب و نوسازی شده است. تنها 4 واحد مسکونی متعلق به دوران قاجار و پهلوی در شمال شرقی مسجد روستا برجا مانده است که به سبب بی‌توجهی به شدت آسیب دیده است و دیگر قابلیت مرمت و احیا ندارد. حمام قدیمی روستا نیز تخریب و نوسازی شده است و اثری از آن باقی نیست.
در سطح و پیرامون بناها، زمینها و باغهای نزدیک بافت قدیم روستا، به‌خصوص در نقاطی که به هر سببی زمین را حفر می‌کنند، قطعات فراوانی از مواد فرهنگی نظیر خاکستر، استخوان و به‌خصوص سفالهای منقوش و غیرمنقوشِ متعلق به دورانهای مختلف تاریخی، به‌ویژه از دوران سلجوقی و پس از آن مشاهده می‌شود که حکایت از قدمت روستا می‌نماید؛ اما مرکز پخش و انتشار آنها در شرایط فعلی قابل تشخیص نیست.
در حال حاضر تنها اثـر تاریخی‌ ـ فرهنگی روستای بوجان بنای امامزادگان محمد و عبدالله است که قدمت آن به سده‌های 8 - 9 ق بازمی‌گردد. این اثر اولین بار در 1381 ش، شناسایی و مستندسازی شد و پروندۀ ثبتی آن تهیه گردید، و سرانجام، در مهرماه 1382 با شمارۀ 383‘10 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و مشمول قوانین حفاظتی شد.
در مجاورت بنای این امامزادگان، درخت چنار کهن‌سالی وجود دارد که دارای 5 تنۀ نسبتاً قطور است و عمر آن به بیش از 280 سال می‌رسد. اگر این تنه‌ها از تنۀ اصلی دیگری روییده باشند، آن‌گاه عمر درخت از 500 سال نیز تجاوز خواهد کرد. در شرایط فعلی چون هنگام احداث دیوار پیرامون بنای امامزاده، داخل آن را برای تسطیح، خاک‌ریزی کرده‌اند، تشخیص وضعیت اولیۀ درخت مقدور نیست.

ناصر پازوکی طرودی