پرویز تناولی، خانه

نویسنده (ها) : سعیده صائبی مقدم

آخرین بروز رسانی : یکشنبه 17 آذر 1398

پرویز تناولی، خانه \ xāne-ye parvīz-e tanāvolī\ ، خانه‌ای واقع در منطقۀ نیاوران، کوچۀ مینا. پرویز تناولی زمین این خانه را در 1345 ش، زمانی که هنوز بسیاری از زمینهای نیاوران کشتزار بود و به بافت مسکونی تهران نپیوسته بود، به منظور ساخت کارگاه مجسمه‌سازی خریداری کرد. با بازگشت مهندس کامران دیبا در 1345 ش به ایران، دوستی عمیقی میان تناولی و دیبا برقرار شد؛ ازاین‌رو، دیبا در 1346 ش خانه‌ای را برای او طراحی کرد. این خانه ــ در زمینی به مساحت 300‘1 مـ2 ــ تنها خانۀ مسکونی‌ای است که دیبا در ایران طراحی‌کرده‌است. بخش مسکونی با 600 مـ2 زیربنا در دو طبقه در قسمت شمالی، و کارگاه مجسمه‌سازی بـا مساحت 180 مـ2 در بخش جنوبی خانه قرار دارد.
این دو بخش از خانه مجزا از یکدیگرند و برای آمدورفت، درِ مختص به خود را دارند. در این اثر دیبا، ردپای معماری ایرانی دیده نمی‌شود، ولی کارهای وی با زندگی ایرانی سازگاری دارد. مصالح به کار رفته در این بنا آجر و گچ است که در آن زمان رایج بوده است.

در 1381 ش موزۀ هنرهای معاصر تهران از آثار مجسمه‌های تناولی، نمایشگاهی با عنوان «پیشگامان هنر نو» برگزار کرد که به‌سبب ارزشمند بودن این مجموعه، ملک‌مدنی، شهردار وقت تهران، پیشنهاد کرد تا مجسمه‌های وی در یک موزه گردآوری شود؛ با توافق تناولی، شهرداری تصمیم گرفت خانۀ وی را به‌منظور تأسیس موزه برای آثارش بخرد. تناولی به‌سبب علاقۀ بسیاری که به این کار داشت، خانه را به نصف قیمت اصلی و با گرفتن پیش‌پرداخت اولیه، در اختیار شهرداری تهران قرار داد. در تاریخ 29 اردیبهشت‌ماه 1382، «موزۀ پرویز تناولی» در مراسم افتتاحیۀ باشکوهی با حضور سفرا، مقامات و هنرمندان نامی کشور گشایش یافت و با استقبال دانشجویان و طرف‌داران وی روبه‌رو شد؛ اما پس از چندی با شهردارشدن محمود احمدی‌نژاد، تصمیمات شهرداری تهران تغییر کرد و قرار شد این موزۀ نوپا به مسجد بدل شود. تناولی با این تصمیم مخالفت، و به دادگاه شکایت کرد و در پی 6 سال پی‌گیری، سرانجام در 1388 ش دادگاه به نفع پرویز تناولی رأی داد. این موزه تنها با 10-12 روز کار حرفه‌ای، کوتاه‌ترین عمر موزه را در دنیا دارد.
تناولی پس از بازپس‌گیری خانه، تغییرات اندکی در داخل خانه اعمال کرد و در آنجا ساکن شد.

مأخذ

تناولی، پرویز، مصاحبه با مؤلف، 1389 ش.

سعیده صائبی مقدم