تلخاب و زردآب

نویسنده (ها) : سیما صفری

آخرین بروز رسانی : دوشنبه 18 آذر 1398

تلخاب و زردآب \ talx-āb va zard-āb\ ، نام دو چشمۀ نزدیک به هم واقع در البرز مرکزی، در منطقۀ عمومی رودبار قصران، در تنگۀ لالان از توابع فشم.
رسیدن بـه این چشمـه‌ها ــ که در منطقـه‌ای زیبا و باطراوت واقع‌اند ــ از روستای لالان امکان‌پذیر است. از این روستا مسیرهای کوهنوردی بسیاری برای صعود به قله‌های معروف منطقه آغاز می‌شود؛ درواقع چشمه‌های تلخاب و زردآب در ابتدای مسیر صعود به قلۀ خلنو قرار دارند و پوشش گیاهی این منطقه تا پای چشمه بسیار متنوع و شامل گونه‌هایی مانند گَوَن، کلاه میرحسن و نوعی گیاه به نام کما و قارچهای خوراکی در فصل بهار است.
درۀ لالان که بستر چشمه‌های تلخاب و زردآب است، در زمستان و بهار، جایگاه یخچالهای طبیعی است که از فراز کوههای بلند منطقه سرازیر می‌شوند و اغلب راهی تونل‌مانند را میان انبوه برفها باز می‌کنند و مردم دره‌های اطراف از مسیر این تونلها برای امور مختلف استفاده می‌کنند. این دره دقیقاً در شمال روستای لالان واقع شده است و مسیری که از کنار میدان اصلی روستا به سمت شمال می‌رود، همان مسیر چشمه‌های تلخاب و زردآب است که ابتدا، از کنار خانه‌های ویلایی روستا می‌گذرد و سپس، به دره منتهی می‌شود. با گذر از دره ــ که مسیر مالرویی پاخورده و مشخص دارد ــ بخشی از راه نمایان می‌شود که در آنجا، باید از دامنۀ شرقی منتهی به شمال یک تپه عبور کرد. در این بخش از مسیر که همچنان دره‌ای است، نمای زیبایی از کوهها و قله‌های شمال منطقه دیده می‌شود. این مسیر برخلاف قسمتهای گذشته، کاملاً پهن و فراخ است و عبور از آن دشوار نیست. پس از حدود 30 تا 40 دقیقه به جایی می‌رسیم که از سمت شرق آن، جوی آبی به پایین و به سمت کف دره سرازیر می‌شود و در بالادست آن نیز، فضایی نسبتاً مسطح به چشم می‌خورد. اینجا، همان محلی است که کوهنوردان و مردم محلی به آن چشمۀ تلخاب و زردآب می‌گویند و استراحتگاه و محل شب‌مانی کوهنوردان است.
در این محل، دو چشمه وجود دارد که یکی از دل سنگی زرد بیرون می‌آید و ترش‌مزه است و محلیها به آن زردآب می‌گویند و دیگری در فاصلۀ کمتر از 10 قدم از آن، از دل سنگی سفید و سرخ به بیرون می‌جهد و تلخ‌مزه است و به همین سبب نیز تلخاب نامیده می‌شود. چشمۀ تلخاب آبی تقریباً سرخ‌رنگ و کاملاً تلخ‌مزه، با ته‌مزه‌ای تند دارد. این مزۀ ویژه، ناشی از آهن، سدیم و دیگر املاحی است که می‌تواند از نظر درمانی برای افراد مفید باشد و با وجود مزۀ تلخ آن و گازدار بودنش، قابل نوشیدن است. سنگهای کف چشمه و اطراف آن بر اثر تراوش این آب به مرور زمان، به رنگ مسی و سرخ درآمده است. نکتۀ جالب آن است که در منطقۀ درۀ لالان، با فاصله‌گرفتن از چشمۀ تلخاب، حتى به میزان 3 تـا 4 متر، دیگر آبهای منطقه ــ اعـم از آب چشمه و رودخانه ــ شیرین است و مـزه‌ای طبیعی دارد؛ درواقع، چشمۀ تلخاب و زردآب در این میان استثنایی‌اند. این چشمه‌ها تقریباً در همۀ فصلهای سال محل استراحت و شب‌مانی کوهنوردان است.

مآخذ

اسکندری، مجید، آبشارهای ایران، تهران، 1387 ش؛ تحقیقات میدانی مؤلف.

سیما صفری