حصارک

نویسنده (ها) : حسن موسوی زاده

آخرین بروز رسانی : پنج شنبه 21 آذر 1398

حصارک \ hesārak\ ، یا حصارک جماران، حصارک شمیران و حصارک تجریش، در گذشته روستا و امروزه (1388 ش) محله‌ای در دوکیلومتری شمال شرقی تجریش، واقع در محدودۀ منطقۀ 1 شهرداری تهران.
حصارک در دورۀ قاجارآباد بوده، و از تابستانگاههای مردم تهران به‌شمار می‌رفته است. در منابع از این ده با نامهای درۀ جنی، جن‌دره و یا مزرعۀ تنگ‌دره نیز یاد شـده است (نک‌ : اعتـمادالسلطنه، 10، 496؛ بلاغی، 41؛ معتمدی، 373).
اقتصاد آبادی حصارک برپایۀ کشاورزی و باغداری استوار، و محصولات آن غلات، بنشن و انواع میوه بود. این آبادی در سالهای میانی دهۀ 1330 ش، 270 تن، و در سرشماری 1335 ش، 433 تن جمعیت داشت (کریمان، 1/ 507؛ فرهنگ ... ، 1/ 72؛ ستوده، 1/ 358؛ گزارش ... ، 2). آب مورد نیاز اهالی آن برای آشامیدن و کشاورزی، از قنات کهریز که آسیاب این روستا را به گردش درمی‌آورد، تأمین می‌شد («حصارک»، بش‌ ‌). روستای حصارک دو مسجد، یک تکیه و یک گورستان نیز داشت (بلاغی، 44).
سرلشکر فضل‌الله زاهدی (نخست‌وزیر از 1332 تا 1334 ش) مالک ویلایی در حصارک بود که روزهای متمادی پیش از کودتای 28 مرداد 1332، در آنجا به سر می‌برد و به نوشتۀ اردشیر زاهدی، برنامه‌ریزیهای کودتا در همین ویلا صورت گرفته بود. از دیگر وقایع مهم در ویلای حصارک، نخستین دیدار محمدرضا شاه با فرح دیبا بود که در پایان، به ازدواج آن دو انجامید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این ویلا مصادره شد و در اختیار وزارت امور خارجه قرار گرفت (زاهدی، 120-123؛ «محل ... »، بش‌ ‌).
در اواسط دهۀ 1340 ش، روستای حصارک با گسترش کالبدی شهر تهران به این شهر ضمیمه، و از آن پس به محله‌ای از محله‌های تهران بزرگ بدل شد. محلۀ حصارک از شمال و غرب به ارتفاعات البرز، از جنوب به محلۀ جماران، و از شرق به محلۀ منظریه محدود است (محمودیان، 20؛ «حصارک»، بش‌ ).
حصارک مبدأ راه صعود به قلۀ توچال، به‌ویژه کلک‌چال است. بوستان جمشیدیه، و تکیه و حسینیۀ حصارک از اماکن موجود در این محله‌اند (معتمدی، همانجا؛ «حصارک»، بش‌ ).

مآخذ

اعتمادالسلطنه، محمدحسن، روزنامۀ خاطرات، به‌کوشش ایرج افشار، تهران، 1345 ش؛ بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران، قسمت شمالی و مضافات، شمران قدیم، قم، 1350 ش؛ «حصارک»، کتاب اول (مل‌ ‌)؛ زاهدی، اردشیر، رازهای ناگفته (خاطرات)، به‌کوشش محمود طلوعی، تهران، 1381 ش؛ ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1371 ش؛ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان مرکزی، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، 1328 ش؛ کریمان، حسین، قصران ( کوهسران)، تهران، 1356 ش؛ گزارش مشروح حوزۀ سرشماری تهران، وزارت کشور، تهران، 1337 ش؛ «محل خواستگاری شاه از دیبا»، بی‌بی سی‌ ... (مل‌ ‌)؛ محمودیان، علی‌اکبر و دیگران، اطلس شهرستان شمیران، تهران، 1381 ش؛ معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، تهران، 1381 ش؛ نیز:

BBCPersian,www.bbc.co. uk/ persian/ iran/ story/ 2007/ 07/ printable/ 070730_ka-tehran-famous-houses1.shtml (acc.May 2, 2009); Ketabeavval,www.ketabeavval.ir/ Tehran/ 1386.aspx(acc.May 9, 2009).
حسن موسوی زاده