دریوک

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : جمعه 22 آذر 1398

دریوک \ da(e)ryūk\ ، در گویش محلی نامی که بر آبگیر و دریاچه اطلاق می‌شود. در گویش محلی مردم روستاهای رودبار قصران و لواسان و دامنۀ جنوبی البرز و نیز در گویش تاتی، دریوک به محلهایی اطلاق می‌شود که آب در گودالی مانند دریاچه یا آبگیر جمع می‌شود. این نام مرکب از دو بخش «دریو» به معنای دریا و حرف تصغیر «ک» است که روی‌هم‌رفته معنای دریاچه می‌دهد.
دریوک در وهلۀ نخست معادل دریاچه و آبگیر و در مواردی معرف منطقه و مزرعۀ پر آب شبیه باتلاق است. نیز، در بعضی مواقع به درۀ پرآب و رود کوچک و حتى کوههایی که احتمالاً در گذشته دارای آبگیر بوده‌اند، گفته می‌شود.
مهم‌ترین دریوک شهرستان شمیران دریوک یا دریاچۀ قلۀ توچال در منطقۀ شاه‌نشین است که آب دائمی دارد. در سطح استان تهران در برخی موارد به جای کاربرد واژۀ دریوک از نام دریاچه‌ برای این‌گونه مکانها استفاده شده است؛ مانند دریاچۀ تار و دریاچۀ هویر در دماوند و دریاچۀ آهنگ در روستای سیمین‌دشت شهرستان فیروزکوه.
در لواسان و رودبار قصران نمونه‌های فراوانی از کاربرد این نام می‌توان یافت که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

1. دریوک توچال

این دریوک در فاصلۀ تقریبی 2کیلومتری غرب قلۀ توچال، 800متری جنوب قلۀ قزقونچال، 600متری شرق محوطۀ شاه‌نشین، و 500متری شمال گردنۀ شاه‌نشین، و در موقعیت °51 و ´23 و "45 طول شرقی، و°35 و ´53 و´´10 عرض شمالی، و در ارتفاع 297‘ 3 متر از سطح دریا واقع شده است.
درازای این دریوک که در جهت شرقی ـ غربی گسترش یافته، حدود 250 متر و پهنای آن حدود 100 متر است. ابعاد این دریوک در روزهای مختلف سال و نسبت به میزان بارش برف و باران متفاوت است. آب این دریوک دائمی، و عمق آن حدود 3 متر است.

2. دریوک قزقونچال

این دریوک در فاصلۀ 300‘1متری شمال دریوک توچال، و در موقعیت °51 و ´23 و ´´45 طول شرقی، و °35 و ´54 و ´´8 عرض شمالی، و در ارتفاع 780‘ 3 متر از سطح دریا واقع شده است. این دریوک دارای آب غیر دائمی، و در بیشتر روزهای سال مملو از برف است و در فصل بهار آب دارد.

3. دریوک کوه جانستون

این دریوک در دامنۀ شمالی کوه جانستون، و در غرب درۀ نساچر، و در فاصلۀ تقریبی 70متری جنوب رودخانۀ لار در منطقۀ دوآب خرسنگ، و در موقعیت °51 و ´35 و ´´50 طول شرقی، و °36 و ´3 و ´´20 عرض شمالی، و در ارتفاع 200‘ 3 متر از سطح دریا واقع شده است.
این دریوک منطقۀ پرآبی است که دست‌کم دارای 6 چشمۀ دائمی است. این منطقۀ وسیع دریاچه ندارد، اما زمینهای آن شبیه باتلاق است. این‌گونه به نظر می‌رسد که دریاچۀ موجود در این محل در گذر زمان بر اثر لایه‌های رسوبی سیلابهای دره‌های اطراف پر شده است.

4. دریوک رودخانۀ ولایت

این دریوک در دامنه‌های شمالی کوه کلون‌بستک کوچک، قلۀ خورتوئک و در فاصلۀ 300متری شمال رودخانۀ ولایت و حدود 2کیلومتری کوه و قلۀ هرزه، و در موقعیت °51 و ´28 و ´´15 طول شرقی، و °35 و ´4 و ´´43 عرض شمالی، و در ارتفاع متوسط 850‘ 3متری از سطح دریا واقع شده است. در طول این دریوک چشمۀ آبی وجود دارد که دائمی نیست، اما در بیشتر روزهای سال آب در آنجا جاری است.

5. دریوک گردنۀ خاتون‌بارگاه

این دریوک در واقع نام کوهی است که در فاصلۀ 000‘ 3متری غرب گردنۀ خاتون‌بارگاه، و حدود 500‘4متری شرق مزرعۀ شیربرکش واقع در شرق روستای گرمابدر، و در موقعیت °51 و ´40 و ´´20 طول شرقی، و °34 و ´59 و ´´20 عرض شمالی، و در ارتفاع 185‘ 3 متر از سطح دریا جای دارد.
در جنوب این کوه، رودخانۀ سیروندی جاری است، اما در بالای آن آثار دریاچه دیده نمی‌شود. دلیل اطلاق نام دریوک بر این کوه به درستی معلوم نیست، اما وضعیت نوک کوه به گونه‌ای است که وجود دریاچه‌ای بر فراز آن در گذشته را محتمل می‌سازد.

6. دریوک کوه خلنوبزرگ

این دریوک در فاصلۀ 800‘1متری شمال غربی قلۀ کوه خلنوبزرگ با بلندی 375‘4 متر و در فاصلۀ 350متری جنوب کوه اسبی‌چال و در فاصلۀ تقریبی دوکیلومتری شمال قلۀ ولدر پالدر، و در موقعیت °51 و ´31 و ´´55 طول شرقی، و °36 و ´3 و ´´55 عرض شمالی، و در ارتفاع متوسط 800‘ 3 متر از سطح دریا واقع شده است.
این دریوک نام رودخانۀ پرآبی است که آب کوههای اطراف را در خود جای داده است و در مسیر جنوب به شمال به ناحیۀ کُجور و بلده، و از آنجا به سمت شرق به ناحیۀ لاریجان و رودخانۀ هراز می‌رود. این رودخانه از آن رو دریوک نامیده می‌شود که آب فراوان آن مانند دریای خروشان کوچکی حرکت می‌کند.
در روستاهای لواسان و رودبار قصران حدود 30 دریوک در اطراف روستاها، کشتزارها و مراتع منطقه وجود دارد.

ناصر پازوکی طرودی