راه پنیری

نویسنده (ها) : سیما صفری

آخرین بروز رسانی : جمعه 22 آذر 1398

راه پنیری \ rāh-e panīrī\ ، جادۀ ارتباطی و تاریخی ری به مازندران از طریق لواسان.
در گذشته ارتباط بین ری و مازندران از طریق روستای افجه و از گردنۀ مشهور آن به نام افجه‌بشم یا افجه‌وش امکان‌پذیر بود. بنا به گفتۀ چند تن از اهالی افجه، در اطراف افجه و نزدیک گردنه، تپه‌هایی وجود داشت که شبها روی آن آتش روشن می‌کردند و با این کار به کاروانهایِ در مسیر علامت می‌دادند؛ از همین رو، راه گردنۀ افجه‌بشم راه ارتباطی بسیار مهمی تلقی می‌شد.
در این محل مسیری وجود دارد که امروزه لواسانیها به آن «راه پنیری» می‌گویند و این از آن رو ست که ایلها و عشایر هداوند، عربها و کلهرها، که جزو عشایر دائمی منطقۀ لار و لواسان بودند، از ایوانکی، ورامین و گرمسار برای ییلاق و قشلاق به دشت لار کوچ می‌کردند و تولیدات لبنی و فراورده‌های دامی خود را با چهارپایان به لار می‌آوردند.
عمدۀ محصولی که در گذشته از این مسیر انتقال می‌یافت، پنیر دست‌ساز و محلی عشایر بود که طرفداران بسیاری داشت. این پنیرها را از خشکه‌لار به گردنۀ افجه‌بشم در مسیری خاکی و مالرو می‌آوردند و سپس به جایی در کنار سد لتیان می‌بردند. این محل را پاپُل یا پای پُل می‌گفتند. راه پنیری از پاپل به 500 متری حدود منطقه‌ای به نام گارکلو (گهواره کلو) منتهی می‌شد، یعنی به کمرکوه زینکوه می‌رفت، و از آنجا به شکل مورب از کنار کوه ادامه می‌یافت تا به صخره‌ای بزرگ می‌رسید. آثار راه پنیری هنوز هم در کنار این صخره باقی است. این مسیر تا خط‌الرأس کوه امتداد داشت و از آنجا به خاک سفید، نارمک و محلۀ سرچشمه و بازار تهران متصل می‌شد. مردم تولیدات لبنی از جمله پنیر محلی را در آنجا به فروش می‌رساندند و نیازهای سالانۀ خود را تهیه می‌کردند و مجدداً از این راه به سوی خشکه‌لار برمی‌گشتند.

مأخذ

راکی، قاسم (از اهالی قدیم لواسان)، گفت‌وگو با مؤلف.

سیما صفری