رحمان آباد

نویسنده (ها) : میترا آقامحمدحسنی

آخرین بروز رسانی : چهارشنبه 4 دی 1398

رحمان‌ آباد \ rahmān-ābād\ ، منطقه‌ای مسکونی، واقع در شمال محلۀ کاشانک، در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
رحمان‌آباد از شمال به کوهپایه‌های کلک‌چال، از غرب به محلۀ جمال‌آباد، از شرق به اراضی دارآباد، و از جنوب به محلۀ کاشانک محدود می‌شود. این منطقه بر اساس تقسیمات شهرداری تهران، محله به‌شمار نمی‌آید و بخشی از محلۀ کاشانک است (نک‌ : «مختصات ... »، بش‌ ). در گذشته نیز رحمان‌آباد به همراه آجودانیه، باغ‌چال، باغ صحرایی، جوز درختک و سرتپه از منطقه‌های روستای کاشانک به شمار می‌رفته است (ستوده،2/ 689).
در سالهای دهۀ 1330 ش، رحمان‌آباد که در سمت چپ جادۀ نیاوران به دارآباد واقع شده بود، دارای استخری بود که در محاصرۀ درختان کهن‌سال نارون قرار داشت و در شمال آن استخر، باغ و قلعه‌ای رعیتی واقع شده بود. رحمان‌آباد قناتی کم‌آب و کشتزاری کوچک نیز داشت. قلعۀ یادشده، در بالای درۀ رحمان‌آباد بود و در شمال آن، استخری بـزرگ وجود داشت کـه آب قنـات در آن جمع می‌شد و پس از پرشدن با کشیدن ناجه، آب به باغها و کشتزارهای زیردست می‌رسید (همو، 1/ 442).
امروزه (1390 ش)، در درۀ رحمان‌آباد در بلندیهای دارآباد استخری وجود دارد که از سرچشمه‌های رودخانۀ دارآباد پر می‌شود و برای آبیاری درختان دامنۀ کوه مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از کوچه‌های این منطقه نیز به نام کوچۀ استخر است که احتمالاً به استخر یادشدۀ پیشین اشاره دارد، اما از باغ و قلعۀ رعیتی اثری نیست.
در سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، حدود 000‘ 400 مـ2 از اراضی رحمان‌آباد در تملک شخصی به نام «رحمت‌الله رضایی»، از ملاکان و معدن‌داران شمیران بود. وی با پیروزی انقلاب اسلامی از ایران خارج شد، اما پیش از آن، اراضی خود را که شامل درۀ رحمان‌آباد، درۀ عسلک، تختی رحمان‌آباد و تختی خشک‌چال بود، به چند قطعه زمین کوچک تقسیم کرد و هر یک از آنها را در اختیار خانواده‌های کشاورز، دامدار و یا کارگری که در خدمت او و در این زمینها به فعالیت مشغول بودند، قرار داد. این عده که سابقۀ حضوری طولانی در این منطقه داشتند، جمعیتی در حدود 200 تن، و در قالب 50 خانوار را تشکیل می‌دادند و عمدتاً از اهالی بومی منطقۀ شمیران و نیاوران بودند که در خانه‌هایی محقر و ابتدایی واقع در درۀ رحمان‌آباد زندگی می‌کردند.
در دهه‌های 1360 و 1370 ش، با گسترش شهر تهران و تبدیل این مکان به منطقه‌ای مسکونی، و در پی دعوت سازمان ثبت املاک تهران از صاحبان زمینهای
فاقد سند، ساکنان درۀ رحمان‌آباد نیز با استناد به داشتن دست‌خطی با امضای رضایی مبنی بر مالکیت قطعه زمینهای واگذارشده، به سازمان ثبت شمیران مراجعه کردند و خواستار صدور سند مالکیت شدند، اما به دلیل حاضر نبودن مالک اصلی زمینها، سندی برای آنها صادر نشد.
در اردیبهشت ماه 1386، شهرداری تهران با این استدلال که درۀ رحمان‌آباد به طور کلی خارج از محدوده، و در ارتفاع بیش از 800‘ 1متری واقع است، با حکم قوۀ قضاییه و فرمانداری شمیرانات، خانه‌های درۀ رحمان‌آباد را به طور کامل تخریب کرد. این خانه‌ها که زمان ساخت برخی از آنها به 40 سال پیش از آن تاریخ نیز می‌رسید، همگی به‌جز دو باب، فاقد سند ملکی بودند؛ از این‌رو، شهرداری برای جلوگیری از تصرف غیرقانونی درۀ رحمان‌آباد، و با هدف پاک‌سازی این منطقۀ حاشیه‌نشین شمال شهر تهران و نیز تغییر کاربری آن به فضای سبز، به این اقدام مبادرت کرد. اکنون بوستان نیلوفر در منطقۀ رحمان‌آباد، واقع در خیابان شهید محمدرضا پورابتهاج، انتهای خیابان شهید اکبر صبوری (شمال کاشانک) در آن محل احداث شده است.
درۀ رحمان‌آباد به دلیل قرارگرفتن در دامنۀ ارتفاعات دارآباد، طبیعت و چشم‌اندازی زیبا دارد و بسیاری از کوهنوردان برای دسترسی به کوههای کلک‌چال و دارآباد مسیر درۀ رحمان‌آباد را انتخاب می‌کنند. شماری نیز از این مسیر به طرف ابتدای رودخانۀ دارآباد و باغچه‌خلیل می‌روند.

مآخذ

ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1371 ش؛ «درۀ رحمان‌آبـاد»، محمدرضا یـزدان‌پنـاه (مل‌ )؛ «درۀ رحمان‌آباد با خاک‌ یکسان شد»، عصر ایران (مل‌ ‌)؛ «مختصات محله»، مدیریت محلۀ کاشانک (مل‌ )؛ نیز:

Asriran,www.asriran.Com/ fa/ print/ 18234 (acc.Nov.17, 2011); Modiriyat ... , http:/ / kashanak.ir/ Default.aspx? tabid=21594; Yazdanpanah, www.yazdanpanah.com/ Weblog / Detail.Aspx? ID = 12(acc. Nov. 17, 2011).
میترا آقامحمدحسنی