1- سوره فاتحه 1- به نام خداى رحمان [و] رحيم. 2- ستايش خاص خداست، پروردگار [1] جهانيان [2]، 3- داراى رحمت وسيع و جاودانه [3]، 4- مالك [و فرمانرواى] [4] روز جزا [5]. 5- تنها تو را بندگى مىكنيم و [هر جا كه يارى ديگران بندگىآور باشد] منحصراً از تو يارى مىخواهيم [6]. 6- ما را به راه راست هدايت كن، 7- راه كسانى كه بر آنان نعمت دادى [7]، نه آنان كه مورد خشم [تو] قرار گرفتهاند [8] و نه گمراهان [9]. [1]- كلمه «رب» بر خلاف آنچه معروف است مشتق از تربيت نيست، ولى متضمن مفهوم تربيت هم هست؛ لذا واژه «پروردگار» ترجمه كاملًا رسايى براى آن نمىتواند باشد. معنى رب مجموعهاى است از مفاهيم مدبر، مربى، آقا، منعم، مالك، صاحب اختيار و مصلح. واژه «ارباب» كه در فارسى به عنوان كلمه مفرد به كار مىرود، در برگيرنده همه اين مفاهيم مىباشد؛ ولى چون نامأنوس است و كلمه «پروردگار» در زبان فارسى جا افتاده است، در اين ترجمه غالباً از همين واژه و در برخى موارد از واژه صاحب اختيار كه جامعتر است، استفاده كردهايم. استاد شهيد مطهرى، در تفسير «آشنايى با قرآن» ذيل اين آيه در توضيح اينكه كلمه «رب» در فارسى معادلى ندارد، اشاره جالبى به كلام عبد المطلب دارد كه گفت: «انا رب الإبل و للبيت رب». [2]- به آيات 23 و 24 شعراء (26) توجه فرماييد. [3]- به زير نويس آيه 2 سوره فصلت (41) مراجعه فرماييد. [4]- براى توجيه افزوده، به آيات 42 نور (24) و 16 غافر (40) توجه فرماييد. [5]- به آيات 17- 19 انفطار (82) توجه فرماييد. [6]- نيمه اول و دوم اين آيه ارتباط ظريفى با يكديگر دارند. با توجه به اين نكته، براى توجيه افزوده، اين آيه را با آيه 56 عنكبوت (29) مقايسه فرماييد. ضمناً از جهت ضرورت تعاون و استعانت در امور غير بندگىآور و خدا پسندانه، به بخش پايانى آيه 2 مائده (5)، نيمه اول آيه 52 آل عمران (3)، نيمه دوم آيه 72 انفال (8) و نيز آيه 95 كهف (18) توجه فرماييد [7]- از نظر شناخت نعمت يافتگان، با آيه 69 نساء (4) مقايسه فرماييد. [8]- از نظر شناخت غضب شدگان، با آيه 6 فتح (48) مقايسه فرماييد [9]- از نظر شناخت گمراهان، با آيه 90 آل عمران (3) مقايسه فرماييد.