عمل و انجام وظيفه نمايد، در مرحله بعد كارهاى خويش را كنترل كند و نفس را به خود وانگذارد تا هر چه خواست انجام دهد. مرحله سوم، محاسبه وارزيابى عملكرد است كه بعد از فراغ از عمل صورت مى‌گيرد. نيتجه ارزيابى يكى از دو چيز خواهد بود:

1- انجام وظيفه به نحومطلوب كه اقتضامى كند انسان خدارا بر اين موفّقيت شكر بگزارد و از درگاه ربوبى‌اش بخواهد او را در انجام اعمال نيك بيشتر يارى كند.

2- كوتاهى و سهل‌انگارى در انجام وظيفه و يا ترك آن كه در هر دو صورت مى‌بايد جبران شود. و از آنجا كه منشأ اين ترك و ظيفه فراموشى ياد خدا و پشت كردن به حق‌تعالى‌ است، امام (ع) راه جبران را بازگشت بسوى پروردگار و طلب آمرزش از او دانسته است. توجه به پروردگار به معناى توجه به وظيفه بندگى و طلب آمرزش از محضر حق‌تعالى به معناى ابراز نفرت از لغزش انجام گرفته است. پيدايش اين حالت (توبه) در كسى او را موفق به انجام وظيفه بندگى در مراحل بعد خواهد كرد.

گرفتارى در دنيا از لوازم ايمان‌

«مَثَلُ الْمُؤْمِنِ مَثَلُ كَفَّتَىِ الْميزانِ كُلَّما زيدَ فى‌ ايمانِهِ زيدَ فى‌ بَلائِهِ لِيَلْقَى اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ وَ لا خَطيئَةَ.» [1]

مثل مؤمن، مثل دو كفّه ترازو است كه هر مقدار بر ايمان او افزوده شود بر بلا و گرفتارى‌اش نيز افزوده خواهد شد تا پاك و بدون گناه به ديدار خداى بزرگ بشتابد.

از اين روايت شريف دو نكته مهمّ استفاده مى‌شود.

1- ملازمت و تفكيك ناپذيرى ايمان با گرفتارى دنيوى. ما نبايد تصور كنيم وجود مشكلات مادى و گرفتاريهاى دنيوى در زندگى يك فرد دليل بر بى‌توجهى خداوند نسبت به وى و واگذارى او به خود است؛ بلكه بر عكس، نشانه قرب و منزلت ويژه انسان گرفتار نزد پروردگار خويش است؛ از اين رو مى‌بينيم اولياى الهى كه بالاترين مقام را نزد خداوند دارند بيشتر از ديگران دست به گريبان مشكلات و گرفتاريهاى دنيوى هستند.

البتّه منظور از اين گرفتاريها آن سنخ گرفتاريهايى است كه در جريان دستيابى مؤمن به‌

[1] - امالى، شيخ طوسى، ج 2، ص 244 .