درس نهم:

شرايط سياسى- اجتماعى دوران امامت‌

امام كاظم عليه السلام در سال 148 هجرى قمرى عهده‌دار مقام امامت و رهبرى جامعه اسلامى شد. دوران 35 ساله امامت آن حضرت از نظر سياسى- اجتماعى از مهمترين و حساس‌ترين مقاطع زندگى سياسى امامان عليهم السلام به شمار مى‌رود.

پيش از پرداختن به تجزيه و تحليل شرايط سياسى- اجتماعى اين مقطع از تاريخ اسلام، به نماد و اجمال آن با بيان رهبر معظم انقلاب اسلامى، حضرت آية اللَّه العظمى خامنه‌اى دام ظله اشاره مى‌كنيم.

«اين مقطع 35 ساله (از 148 تا 183 هجرى) يعنى دوران امامت حضرت ابى الحسن، موسى بن جعفر عليه السلام يكى از مهمترين مقاطع زندگينامه ائمّه عليهم السلام است.

دو تن از مقتدرترين سلاطين بنى عباس «منصور و هارون» و دو تن از جبارترين آنان «مهدى و هادى» در آن حكومت مى‌كردند. بسى از قيامها و شورشها و شورشگرها در خراسان و آفريقا، بقيّه در جزيره موصل، در ديلمان و جرجان، در شام، در نصيبين، در مصر، در آذربايجان و ارمنستان و در اقطارى ديگر، سركوب و منقاد گرديده و درناحيه شرق و غرب و شمال قلمرو وسيع اسلامى، فتوحات تازه و غنايم و اموال وافر، بر قدرت و استحكام تخت عباسيان افزوده بود ....

در اين دوران، ديگر نه مانند اواخر دوران بنى اميّه و نه همچون ده ساله اوّل دوران بنى عباس و نه شبيه دوران پس از مرگ هارون كه در هر يك، حكومت مسلّط وقت، به نحوى تهديد مى‌شد، تهديدى جدّى دستگاه خلافت را نمى‌لرزاند و خليفه را از جريان عميق و مستمرّ دعوت اهل بيت عليه السلام غافل نمى‌ساخت.» [1]

[1] - بخشهايى از پيام مقام معظم رهبرى به سوّمين كنگره امام رضا (ع) (ر. ك: مجموعه آثار سومين كنگره امام رضا (ع)، ج 1، ص 23)