عدم تصويب توافقنامه قوام- سادچيكف از طرف مجلس شوراى ملّى پانزدهم از يك سو و قراردادهاى استخدام مستشاران آمريكايى و خريد سلاح از آن كشور به وسيله ايران از سوى ديگر، باعث تيرگى روابط دو كشور ايران و شوروى و آغاز بحران روابط دو كشور شد كه سوء قصد به محمد رضا و بازداشت و محاكمه اعضاى حزب توده در سال 1327 ه. ش، باعث تشديد بيشتر آن بحران شد و تا دوران نخست وزيرى سپهبد رزم آرا در سال 1329 ه. ش ادامه يافت.

موضع شوروى سابق در مقابل نهضت ملّى نفت ايران در مجامع بين المللى، بى اعتنايى، انتظار و رأى ممتنع و از نظر داخلى ابتدا مخالفت و سپس بظاهر همراهى بود، كه در واقع مخالفت و نوعى همراهى با سياست انگلستان تلقى مى‌شد.

پس از كودتاى 28 مرداد 1332 ه. ش و آغاز سلطه همه جانبه آمريكا بر ايران، شوروى سابق ضمن حفظ ارتباط نسبى با ايران در مقابل بعضى از سياستهاى منطقه‌اى و جهانى ايران (مثل عضويت در پيمان بغداد و امضاى موافقتنامه دوجانبه نظامى با آمريكا) مخالفت كرده، حتّى گاه گاهى شاه را تهديد مى‌كرد.

با آغاز دوران تنش زدايى بين ابرقدرت شرق و غرب، روابط خارجى ايران و شوروى روز به روز گسترش يافته، در زمينه هاى بازرگانى، اقتصادى، صنعتى و فنى به بالاترين حد خود تا آن زمان رسيد كه از جمله مهمترين آنها احداث كارخانه ذوب آهن اصفهان، اجراى پروژه لوله انتقال گاز ايران به شوروى تأسيس كارخانه ماشين سازى اراك و ... بود.