در اواخر دهه 1340 ه. ش، به دليل اعلام خروج نيروهاى انگليسى از خليج فارس، مسأله خلأ قدرت و حفاظت از منطقه و امنيت كشورهاى كوچك وتازه استقلال يافته پيش آمد. آمريكا به دلايل درگيرى در جنگ ويتنام و عدم آمادگى جهت حضور فيزيكى در منطقه، سياست دو ستونى «نيكسون» و «كيسينجر» را كه ايران ستون اصلى و نظامى آن بود، اعلام كرد. بر اساس اين دكترين، ايران به عنوان ژاندارم منطقه وحافظ منافع آمريكا در خليج فارس معرفى شد.

پذيرش نقش ژاندارمى منطقه از سوى شاه، نتايج منفى زيادى براى ايران داشت كه مهمترين آنها، جدايى بحرين از ايران، پذيرش حاكميت مشترك جزيره ايرانى ابوموسى، مشاركت ارتش ايران در جنگ ظفار و فروش بى سابقه تسليحات نظامى آمريكا به ايران بود.

از سال 1353 ه. ش، كميسيون مشترك اقتصادى بين آمريكا و ايران تشكيل گرديد وروابط اقتصادى و تجارى دو كشور، بطور چشمگيرى افزايش پيدا كرد. در سال 1354 ه. ش، با امضاى يك پروتكل بازرگانى جديد بين دو كشور، روابط اقتصادى و تجارى باز هم افزايش يافت و آمريكا مقام اوّل را در بين طرفهاى تجارى ايران به دست آورد.

شاه در طول 35 سال حكومت خود، همواره روابط نزديكى با جمهوريخواهان آمريكا داشت و تا زمانى كه آنها بر سر قدرت بودند، مشكلى در روابط خود با آمريكا نداشت، امّا هر گاه دموكراتها در آن كشور به قدرت مى‌رسيدند، مشكلاتى را براى او ايجاد مى‌كردند. در سال 1356 ه. ش، با ورود «جيمى كارتر» به كاخ سفيد و اعلام محدوديت فروش تسليحات و رعايت حقوق بشر، شاه ناچار شد كه «فضاى باز سياسى» را در ايران اعلام كند. هر چند كارتر بعدها از شعارهاى خود دست كشيد، ولى اعلام سياست فوق در ايران، باعث تسريع در روند نهضت اسلامى و در نتيجه آغاز انقلاب خونين مردم مسلمان ايران شد.