سازمان اوپك داراى سه ركن اصلى مى‌باشد كه عبارتند از: كنفرانس كه از نمايندگان‌

طراز اول كشورهاى عضو در سطح وزيران است، هيأت عامل كه مهمترين وظيفه آن نظارت بر امور سازمان، اجراى تصميمهاى كنفرانس و رسيدگى و اظهار نظر درباره گزارشهاى دبيرخانه اوپك است و دبيرخانه كه امور اجرايى سازمان را تحت نظارت هيأت عامل انجام مى‌دهد. [1]

روابط سياسى جمهورى اسلامى ايران در اوپك و به عبارت ديگر، نقش جمهورى اسلامى ايران در آن سازمان، تحت تأثير سياستهاى نفتى ايران بعد از انقلاب اسلامى بوده است. با استقرار نظام جمهورى اسلامى، ايران سياستهاى نفتى زمان شاه را كه بر اثر دو مقوله همگامى با منافع غرب ونياز به ارزهاى خارجى جهت توسعه كشور كه نتيجه آن توليد زياد بود، تغيير داد و سياست كاهش توليد نفت خام و حفظ اين ماده حياتى براى نسلهاى بعد و فشار به شركتها و كشورهاى مصرف كننده جهت افزايش قيمت نفت به عنوان دو پايه سياستهاى نفتى ايران قرار گرفت. مخالفت و ضديت با منافع ابرقدرتها و بويژه آمريكا از سوى ديگر باعث شد كه نقش ايران در اوپك بطور محسوسى كاهش يابد و روابطش با سازمان دچار افت شود. [2]

افزايش شديد قيمت نفت به دليل پيروزى انقلاب اسلامى در ايران و آغاز جنگ تحميلى عراق عليه ايران باعث شد كه سياست كاهش توليد نفت ايران در پنج سال اوّل بعد از پيروى انقلاب موفق باشد. اما دشمنان انقلاب اسلامى ايران بويژه امريكا در اواسط جنگ، طرح توطئه كاهش قيمت نفت و در نتيجه ضربه به جمهورى اسلامى ايران را در پيش گرفتند. مقامهاى سياسى و نفتى ايران از اين زمان متوجه شدند كه بايد نقش بيشترى در اوپك به عهده بگيرند، از اين رو، روابط ايران با سازمان و در نتيجه تأثير ايران بر سياستهاى اوپك افزايش يافت و ايران همواره در جلسات اوپك بطور فعال و گسترده شركت مى‌كرد. [3]

[1] - آشنايى با سازمانهاى بين المللى، ج 4، ص 33.

[2] - مجله سياست خارجى، سال نهم، بهار 1374، شماره 1، ص 120.

[3] - همان، ص 124-122؛ اطلاعات سياسى - اقتصادى، سال دهم، مهر و آبان 1374، شماره 98-97، ص 89-83.

پس از پايان جنگ تحميلى، ضرورت بازسازى اقتصادى واجتماعى ايران ايجاب‌