خلاصه‌

بعد از شكست قرارداد 1919 م، انگليس به فكر ايجاد يك حكومت مقتدر مركزى ضد كمونيستى افتاد. مهره‌اى كه از طرف آنها جهت اين مأموريت مناسب تشخيص داده شد رضا خان بود.

طرح كودتا بوسيله آيرون سايد فرمانده نيروهاى انگليس در ايران و با پشتيبانى همه جانبه سفارت خانه آن كشور در حالى كه رضا خان هدايت نظامى و سيد ضياءالدين طباطبايى هدايت سياسى آن را به‌عهده داشت با موفقيت به پايان رسيد.

هر چند در دولت كودتا سيد ضياء نخست وزير و رضا خان با لقب سردار سپه فرماندهى نيروهاى قزاق را داشت ولى با سرعت و با توجّه به حمايت انگليسيها وى توانست علاوه بر سردار سپهى پست وزارت جنگ را به عهده بگيرد.

رضا خان پس از اطلاع از اقدامات خصمانه قريب‌الوقوع سيّد ضياء عليه خود، دست به كودتا عليه سيد ضياء زده پس از بركنارى او با تمهيداتى پست نخست‌وزيرى را اشغال كرد. پس از شكست طرح جمهورى توسط رضا خان وى با انجام انتخابات فرمايشى زمينه را براى عزل قاجاريه از سلطنت و تصاحب تخت سلطنت آماده ساخت و در نهايت با تشكيل مجلس مؤسسان و تصويب مادّه واحده‌اى ضمن خلع قاجاريه، سلطنت در خاندان پهلوى به رسميت شناخته شد.