خلاصه‌

در اين درس به دو ويژگى عمده دوران سلطنت رضا خان اشاره شد كه در هر كدام از اين دو قسمت مسائل گوناگونى مورد بررسى قرار گرفت. در قسمت اوّل، در ابتدا به بازگشت به قدرت مطلقه اشاره شد. در اين دوران بطور كامل دستاوردهاى نهضت مشروطيت زير پا گذاشته شد و تمام ارگانهاى موجود در راستاى استحكام ديكتاتورى رضاخانى قدم برمى‌داشتند.

ارتش: ارتش به عنوان يك نيروى متّحدالشكل و منظّم براى اوّلين بار به وجود آمد. علاوه بر آن بيشتر از ماهيّت سركوبگرانه برخوردار بود. در واقع ارتشِ موجود، بيشتر تشريفاتى بود و حراست از سلطنت رضا خان را به عهده داشت و به همين سبب در شهريور 1320 در مقابل هجوم خارجيان نتوانست كوچكترين مقاومتى را از خود بروز دهد.

سياست اقتصادى: در دوران قبل از سلطنت رضا خان مشكلات اقتصادى به عنوان يك مشكل هميشگى بر جامعه ايرانى سايه افكنده بود ولى در پى سياستهاى اقتصادى رضا خان، اين مشكلات بيش از پيش افزايش يافت. بخش كشاورزى كه از اهميت ويژه‌اى برخوردار و تأمين كننده معاش اكثريت جامعه ايرانى بود به يكباره به فراموشى سپرده شد.

در قسمت دوّم مربوط به اسلام زدايى رضا خان در ابتدا به مسئله رفع حجاب از زنان پرداخته شد.

با توجّه به مغايرت اين تصميم با اعتقادات مردم، شديداً مورد اعتراض قرار گرفت و در پى اوج‌گيرى اعتراضات هزاران نفر از مردم شهيد و دستگير شدند.

يكى ديگر از اقدامات رضا خان در اين زمينه مبارزه با نقش روحانيون در جامعه ايرانى بود. وى در پى قطع عوامل ايجاد قدرت در قشر روحانيت بود. در همين راستا وى با تمهيداتى سعى در خارج كردن آموزش و پرورش و سيستم حقوقى كشور از دست روحانيون داشت كه موفقيتهاى چشمگيرى در اين زمينه به‌دست آورد.

اقدام ديگرى كه رضا خان در دوران سلطنت خود انجام داد، اجبارى كردن لباس اروپايى بود كه در اين مورد، مسخ فرهنگِ جامعه را هدف قرار داده بود، كه در اين مورد موفقيت چندانى به دست نياورد.