خلاصه‌

طرح حضور تعداد اندكى از آلمانيها در ايران بهانه‌اى بيش براى اشغال ايران نبود. زيرا قبل از آن انگلستان و شوروى سابق تصميم به اشغال ايران گرفته بودند تا بتوانند امكانات جنگى مورد نياز شوروى سابق را از طريق ايران بويژه راه آهن تأمين كنند.

هر چند كه مردم از سرنگونى ديكتاتور و فضاى باز موجود مسرور بودند ولى بر اثر حضور بيگانگان، نابسامانيها به سرعت افزايش يافت. قحطى، گرسنگى، شيوع بيماريهاى واگير از جمله مشكلات اين دوران بود. شاه جديد نيز براى كسب محبوبيت، خود را طرفدار قانون اساسى و اصول مشروطيت ياد كرد و تعدادى از عناصر جنايتكار سابق را به محاكمه كشيد.

متّفقين پس از حضور در ايران، بسيارى از رجال را دستگير و زندانى كردند كه از جمله آنها آيت‌ا...

سيد ابوالقاسم كاشانى بود. وى به رغم انتخاب شدن به نمايندگى مجلس چهاردهم از ليست نمايندگان حذف و تا انتهاى جنگ در زندان نگه داشته شد. بعد از فرار ديكتاتور با توجّه به آزاديهاى به دست آمده احزاب و گروههاى متعددى به وجود آمدند كه اكثريت آنها نقشى در تحوّلات سياسى- اجتماعى دوران خود نداشتند. بسيارى از اين احزاب وابسته به شوروى، انگليس و آلمان بودند.

بزرگترين حزب اين دوره، حزب توده ايران بود.

به رغم انجام انتخابات مجلس سيزدهم در دوران استبداد رضا شاهى، اين مجلس توانست با همان تركيب به فعّاليت خود ادامه دهد. اكثريت نمايندگان مجلس چهاردهم كه با اعمال نفوذ دولت، دربار، انگليس و شوروى صورت گرفت از هيچ‌گونه پايگاه مردمى برخوردار نبودند.