به فرمان باليان نيروهاى نظامى سلاحشان را زمين گذاشتند [1] و در روز جمعه 26 رجب (مصادف با شب معراج و اسرا) 2 اكتبر سال 1187 م صلاح‌الدين وارد بيت‌المقدس گرديد.

4. سپاس فراوان خداى جهانيان را كه ريشه كافران كنده شد

بر بام قبة الصخره صليبى بزرگ و زرنشان برافراشته بود. چون روز جمعه مردم به شهر درآمدند، گروهى هجوم بردند تا صليب را به زير كشند. هنگام بالا رفتن آنان درون و برون شهر- مسلمان و مسيحى- يك پارچه فرياد كشيدند. مسلمانان از فرط شادى تكبير مى‌گفتند و فرياد مسيحيان از اندوه و درد بلند بود. مردم فريادى چنان بزرگ و بلند را شنيدند كه گويى سراسر زمين را پر كرده است. پس از تصرف شهر به دست مسلمانان و بيرون رفتن كفّار، صلاح‌الدين فرمان داد كه بناها را به حال اولش بازگردانند. ميهمان‌نوازان براى سكونت خود در غرب مسجد اقصى ساختمانهايى بنا كرده بودند و هر آنچه نياز داشتند از انبار گندم و مستراح و امثال آن در آنجا ساخته بودند و بخشهايى از اقصى را ضميمه بناهاى خود كرده بودند؛ كه به حال اول بازگردانده شد.

فرمان داده شد كه مسجدالاقصى و قبة الصخره از لوث آلودگى پاك گردد و همه اين كار را انجام دادند. چون جمعه بعد يعنى چهارم شعبان فرا رسيد مسلمانان همراه صلاح‌الدين نماز جمعه را در مسجد اقامه كردند. صلاح‌الدين در قبة الصخره نماز گزارد، خطيب و امام جماعت، محى‌الدين بن زكى قاضى دمشق بود. قبل از نيم روز كه بانگ اذان بلند شد، نزديك بود كه دلها از شدت شادى به پرواز درآيد. هنوز خطيب تعيين نشده بود. صلاح‌الدين كه در اين هنگام در قبة الصخره بود با صدور فرمانى قاضى محى‌الدين بن زكى را خطيب آن روز قرار داد. او جامه سياه پوشيد و براى مردم خطبه‌اى غرّا ايراد كرد و در آن شرافت بيت‌المقدس و فضايل و تشويقهاى وارده و نشانه‌ها و آثار موجود در آن را يادآور شد.

[1] . در كامل ابن اثير (ج 9، ص 183) در اين باره آمده است: باليان هجده هزار مرد را به ازاى پرداخت سى هزار دينارآزادكرد، اما بقيه چيزى براى پرداختن نداشتند. طبق آمار دقيق شانزده‌هزار زن و مرد وكودك نيز به اسارت درآمدند. سپس شمارى از فرماندهان ادعا كردند كه رعاياى تيولهايشان در بيت‌المقدس ساكن‌اند، صلاح‌الدين تيولها را بگيرد و آنان را آزاد كند. شمارى از فرماندهان به فرنگيان لباس سربازان مسلمان را مى‌پوشاندند و آنان را بيرون مى‌راندند و زمين توافق شده را مى‌گرفتند. گروهى از مردم نيز از صلاح‌الدين خواستند كه شمارى فرنگى را به آنان ببخشد و او چنين كرد؛ و آنها زمينهايشان را براى خود گرفتند. خلاصه آنكه جز مقدار اندكى به خزانه واصل نشد.