فصل چهارم: تمدن اسلامى در آفريقا

مقدمه‌

اسلام براى نخستين بار در سال 20 ه/ 640 م از طريق مصر به آفريقا راه يافت. مسلمانان پس از گشودن مصر و بيرون راندن بيزانسيها از آن سرزمين، فتوحات خود را در مناطق شمال آفريقا تداوم بخشيدند، تا آنكه پس از جدالى سخت ميان مسلمانها و بربرهاى شمال آفريقا، در حدود سال 90 هجرى سركوب آنان كامل گرديد. پس از آن، بربرهاى آفريقا هيچ شورشى بر ضد اعراب نكردند و در عوض با آنان در يك صف قرار گرفته و فتوحات اسلامى را در اسپانيا ادامه دادند. [1]

پس از ورود اسلام به آفريقا، با وجود تهاجمهاى پياپى مسيحيان، اين سرزمين همچنان اسلامى باقى ماند. امروزه كشورهاى شمال آفريقا شامل مصر، ليبى، الجزاير، تونس، موريتانى، مراكش، نيجر، چاد و سودان اسلامى هستند. در ديگر مناطق اين قاره كه نسبت به شمال آن جمعيت كم‌ترى دارند، باز هم مسلمانان از جمعيت چشمگيرى برخوردارند و برخى از آنها مثل غنا به طور كامل اسلامى هستند؛ و طبق آمارهاى موجود روز به روز بر شمار مسلمانان در آفريقا افزوده مى‌شود. [2]

فصل حاضر بر آن است تا تصويرى كلى را از تمدن اسلامى در اين قاره ارائه دهد. به طور طبيعى به دليل گستردگى مسائل اين قاره امكان پرداختن به همه موارد نيست و تنها به مظاهر برجسته و مهم فرهنگ و تمدن اسلامى در آنجا اشاره خواهد شد. در اين ميان كشور مصر به دليل اهميت ويژه‌اى كه دارد، سهم بيشترى از حجم اين مبحث را نيز به خود اختصاص داده است.

[1] . اطلس تاريخ اسلام، ص 206

[2] . براى آگاهى بيشتر ر. ك. مسائل جغرافيايى جهان اسلام، ص 90-95