ج: فقدان تعهد جدى و معنادار در مقابل علم، اعم از علوم محض يا كاربردى.

د: راه و روش نادرست جهان‌سوميها در اداره كار و بار علمى‌

ه: فقدان تعهد نسبت به تحصيل خود بسندگى در زمينه تكنولوزى. [1]

نتيجه‌گيرى‌

بدون شك تمدن غربى درصدد است تا همه جهان را به صورت خود و زير سيطره خود درآورد و تمدنهاى باستانى جهان را زير تأثير قرار دهد. اين موضوع تا آنجا كه به جنبه‌هاى مادى زندگى ملتها مربوط است شايد دشوارى چندانى ايجاد نكند، بلكه به ظاهر رفاه و آسايش نيز به همراه مى‌آورد. اما در جايى كه به جنبه‌هاى اخلاقى و معنوى جوامع و به ويژه ملل اسلامى مرتبط مى‌شود، چالش‌برانگيز و مشكل‌آفرين است.

مسلمانان بايد هوشمندانه رفتار كنند. آنان ضمن اينكه بايد درك درستى از تمدن جديد پيدا كنند تا بتوانند سره و ناسره‌اش را از يكديگر جدا سازند، بايد از پذيرش هر آنچه كه با اصول مسلم دينى و اخلاقى‌شان در تعارض است خوددارى ورزند. به تعبير ديگر مسلمانان بايد تمدن غربى را بومى‌سازى كنند و از پذيرفتن نسنجيده و چشم و گوش بسته‌اش بپرهيزند. آنها بايد بدانند كه عمل به نسخه‌اى كه خود غرب براى ما مى‌پيچد دردى را از ما دوا نمى‌كند، بلكه بيماريهاى ما را شدت نيز خواهد بخشيد. ما بايد كاستيهاى خود را به درستى بشناسيم، نيازمنديهايمان را اولويت‌بندى كنيم و درصدد رفع مشكلات خويش برآييم؛ و البته از پذيرش جنبه‌هاى مثبت تمدن غربى نيز هراسى به خود راه ندهيم.

پرسش و فعاليت‌

1. چند مورد از جنبه‌هاى مثبت و منفى تمدن غربى را برشماريد.

2. چرا مسلمانان نبايد همه اصول اخلاقى تمدن غربى را بپذيرند.

3. روند نوسازى در ايران را تحليل كنيد.

[1] . ايران، اسلام، تجدد، ص 221-223