«... نَفْسُهُ مِنْهُ فِى عِنَاءٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فِى رَاحَةٍ. أَتْعَبَ نَفْسَهُ لاخِرَتِهِ وَ أَراحَ النَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ ...» [1]؛

نفسش از دست او گرفتار رنج و سختى است و مردم از دست او در آسايش هستند. خود را براى آخرتش به مشقت اندازد و ديگران را از كار خويش به آسايش رساند.

زهد على (ع) براى همدردى با بيچارگان‌

وقتى كه على (ع) انسان زاهد را اينگونه توصيف مى‌كند به يقين، خود او عاليترين جلوه اين حالت‌ها را دارد و زهدى را كه پيش مى‌گيرد زاييده علايق و عواطف اجتماعى اوست و بر همين اساس، همدردى و شركت عملى او در غم مستمندان و محرومان از برجسته‌ترين امتيازات زندگى پر افتخارش، به حساب آمده و بارها در سخنانش به اين موضوع اشاره نموده است. امام (ع) نامه‌اى به عثمان بن حنيف، كارگزارخود در بصره مى‌نويسد و او را به خاطر شركت در مجلس مهمانى كه شايسته مقامش نبوده است، مورد ملامت قرار داده و از شيوه زندگى خود به عنوان يك امام و پيشوا بازگو مى‌كند و در قسمتى از آن مى‌فرمايد:

«... أَ أَقْنَعُ مِنْ نَفْسِى بِأَنْ يُقالَ هَذَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنيِنَ وَلا أُشارِكَهُمْ فِى مَكارِهِ الدَّهْرِ، أَوْ اكُونَ أُسْوَةً لَهُمْ فِى جُشُوبَةِ الْعَيْشِ. فَما خُلِقْتُ لِيَشْغَلَنِى أَكْلُ الطَّيِّبَاتِ كَالْبَهيِمَةِ الْمَرْبُوطَةِ هَمُّهَا عَلَفُهَا أَوِ الْمُرْسَلَةِ شُغُلُهَا تَقَمُّمُهَا تَكْتَرِشُ مِنْ أَعْلافِهَا وَ تَلْهُو عَمَّا يُرادُ بِهَا ...» [2]؛

آيا به اين بسنده كنم كه مرا امير مؤمنان گويند، و در ناخوشايندهاى روزگار شريك آنان نباشم؟ يا در سختى زندگى برايشان نمونه‌اى نشوم؟ من آفريده نشده‌ام تا خوردنيهاى گوارا سرگرمم سازد. چون چهار پاى بسته كه تمام هَمّش علف خوردن باشد يا آن حيوان رها شده كه خاكروبه‌ها را به هم زند و شكم را از علفهاى آن انباشته كند و از آنچه از آن خواهند غفلت دارد ....

[1] . نهج‌البلاغه، خطبه 193.

[2] . همان، نامه 45.