فاطمه، دختر امام حسن مجتبى عليه السلام، مادر امام باقر عليه السلام‌

فاطمه، با فضيلت‌ترين و مشهورترين همسر امام سجّاد عليه السلام بود. اين بانو مادر امام باقر عليه السلام، از زنان بزرگ، فاضل، عفيف و عزيز و كنيه‌اش امّ عبدالله بود.

فرزندش امام باقر عليه السلام اولين فرزندى بود كه از پدر و مادر هاشمى، متولد شد و به اين جهت آن حضرت راعلوى بين علويَين و هاشمى‌بين هاشميَيْن و فاطمى بين فاطميَيْن گفته‌اند. [1]

امام صادق عليه السلام فرمود:

جده‌ام فاطمه بنت الحسن صدّيقه بود. [2]

[1] - اعيان الشيعه، ج 8، ص 390، بيروت

[2] - صدّيق در قرآن صفت پيامبران شمرده شده و حضرت مريم را هم قرآن با وصف صدّيقه مى‌ستايد «وامه صديقه» (مائده، آيۀ 75). علامه طباطبايى در شرح صديق مى فرمايد:

صديق مبالغه در صدق است يعنى كسانى كه بسيار صادقند. چيزى كه هست صدق تنها زبانى نيست، يكى از مصاديق آن سخنانى است كه انسان مى‌گويد، يك مصداق ديگرش عمل است كه اگر مطابق با قول و ادعا بود آن عمل نيز صادق است. چون عمل از اعتقاد درونى حكايت مى كند، و وقتى در اين حكايتش راست مى گويد كه ما فى الضمير را بطور كامل حكايت كند و چيزى از آن را باقى و بدون حكايت نگذارد، چنين عملى راست و صادق است. اما اگر حكايت نكند و يا درست و كامل حكايت نكند اين عمل غير صادق است و همچنين سخن صدق آن سخنى است كه با واقع و خارج مطابقت داشته باشد و چون گفتن نيز يكى از افعال است، بناچار كسى كه صادق در فعل خويش است سخن نخواهد گفت مگر آنچه كه راست بودنش را مى‌داند. و مى داند كه اين سخن را بايد در اينجا گفت و گفتن آن حق است و بنابراين سخن چنين كسى هم صدق خبرى دارد و هم صدق مُخبِرى.

پس صدّيق آن كسى است كه به هيچ وجه دروغ در او راه ندارد و چنين كسى كارى را كه حق بودن آن را نمى داند، نمى كند هر چند كه مطابق با هواى نفسش باشد و سخنى را كه راست بودن آن را نمى داند نمى گويد و قهراً حتى كسى جز حق را نمى بيند. پس او كسى است كه حقايق اشياء را مى‌بيند وحق مى گويد و حق انجام مى‌دهد (الميزان، ترجمۀ محمد باقر موسوى همدانى، ج 4، ص 651، دفتر انتشارات اسلامى)