خلاصه‌

آيةاللّه آخوند خراسانى و آيةاللّه نائينى دو تن از فقهاى مبارز شيعه هستند كه در طول ساليان عمر خود خدمتهاى بزرگى به حوزه‌هاى علميه و دين مقدس اسلام نمودند. آيةاللّه خراسانى در موقعيتى بحرانى كه استبداد داخلى و سلطه خارجى، جان مردم ايران را به لب رسانيده بود وارد صحنه شد و با حمايت از مشروطيت به روشنگرى و مبارزه عليه ظلم و ستم و سلطه بيگانگان پرداخت.

وى پس از فجايع محمّدعلى شاه قاجار عليه او اعلاميه‌اى صادر كرد و مردم را به سرنگونى رژيم استبدادى دعوت نمود و سرانجام تصميم گرفت براى مبارزه با وى و حاميان روسى‌اش به ايران بيايد، ولى اجل مهلت نداد و در حالى كه او و يارانش خود را آماده مهاجرت به ايران مى‌كردند، درگذشت.

آيةاللّه خراسانى با دو دولت روس و انگليس نيز مبارزه كرد و براى دفع تجاوز آنان، تلاشهاى زيادى نمود. همچنين آيةاللّه نائينى يكى ديگر از مراجع بزرگ شيعه است كه به حوزه‌هاى علميه خدمتهاى فراوانى كرد و نمونه بارزى از تقوا و اخلاق اسلامى بود؛ وى در راستاى نهضت مشروطيت كتاب «تَنْبيه‌الْامَّةِ» را تأليف كرد و به تبيين اهداف نهضت و شيوه حكومت اسلامى پرداخت.

آيةاللّه نائينى در انقلاب عراق به مبارزه با دست نشاندگان دولت انگليس پرداخت و در اين راه مدتى تبعيد شد و سرانجام در سال 1315 ه. ش پس از عمرى تلاش و مجاهده، درگذشت.

پرسش‌

1- چند نمونه از صفات اخلاقى آيةاللّه خراسانى را بنويسيد.

2- چرا آيت‌اللّه آخوند خراسانى بر ضدّ دولت استبدادى قاجار بپاخاست؟

3- دو نمونه از مبارزات مرحوم آخوند بر ضدّ دولتهاى بيگانه را بنويسيد.

4- چرا آيت‌اللّه نائينى كتاب «تنبيه الامة» را تأليف كرد؟

5- مهمترين اقدام آيت‌اللّه نائينى در مقابله با دست نشاندگان انگليسى در عراق چه بود؟