برسانى ... پس تو به يارى خدا در مقابل دشمنانى كه از دين بيرون رفته‌اند- به وسيله آنچه تو بيان مى‌كنيم- بايست ... ما گرچه برطبق مصلحت خدا براى ما و شيعيانمان تا مادامى كه دولت دنيا در دست فاسقان است، از مكان ستمگران دوريم ولى با اين حال به احوال شما آگاهيم و چيزى از اخبار شما بر ما پوشيده نيست ... و ما از پيش آمد ناگوارى كه برايتان اتفاق افتاده آگاهيم و اين حادثه بدان سبب است كه بسيارى از شما به آنچه كه پيشينيان صالح از آن روگردان بوده‌اند، متمايل گشته و نسبت به عهدى كه از ايشان گرفته شده پشت‌پا زده‌ايد ... پس تقوا پيشه كنيد و ما را در نجات خودتان از فتنه‌اى كه شما را احاطه كرده يارى نماييد .... [1]»

خدمات فرهنگى اجتماعى شيخ مفيد

همچنان كه قبلا اشاره شد شيخ مفيد در راستاى پاسدارى از اصول و فروع اسلام، در شهر بغداد حوزه علمى شيعى تشكيل داد و شاگردان زيادى همچون «شيخ طوسى»، «نجاشى»، «سيد مرتضى»، «سيد رضى» و سَلَّارِ بْنِ عَبْدُالْعَزيز و ... تربيت نمود. [2]

اين عالم بزرگ همچون علماى گذشته، فقه و حديث شيعه را از خطر به فراموشى سپرده‌شدن و نابودى حفظ كرد و در نشر عقايد صحيح اسلامى و علم كلام تلاش گسترده‌اى نمود و موثق‌ترين اهل زمان خود در حديث و داناترين آنها به فقه و كلام بود و تمام علمايى كه پس از او آمده‌اند، از علم او بهره‌هاى زيادى برده‌اند. [3]

شيخ مفيد علاوه بر تدريس، موضوعات مختلفى از معارف اسلامى را نيز به رشته تأليف درآورد و در عين كمبود امكانات، نزديك به دويست جلد كتاب نوشت»

و با اين نهضت علمى نه تنها شيعه آن زمان را بى‌نياز كرد بلكه گنجينه‌اى براى دانش‌پژوهان بعد از خود نيز، به يادگار گذاشت.

بررسى كتابهاى شيخ مفيد از حد اين درس بيرون است و ما در اينجا تنها به بعضى از

[1] - احتجاج، طبرسى، ج 2، ص 497، بيروت، با استفاده از ترجمۀ سيد هاشم رسولى محلاتى.

[2] - تنقيح المقال، ج 3، ص 181.

[3] - همان.

[4] - فهرست شيخ طوسى، ص 314.