چند نكته‌

1- توجه به ارزشهاى معنوى

قرآن، آنجا كه افرادى را به‌عنوان «اسوه» معرفى مى‌كند، توجّهى به شخصيّت دنيايى آنها ندارد، اعتبارات ظاهرى چون ثروت، مقام، حسب و نسب و ... را به حساب نمى‌آورد، شخصيت اخلاقى و انسانى را در نظر مى‌گيرد، آنچنانكه از غلام سياهى به نام «لقمان»- كه نه در شمار پادشاهان است و نه در شمار فيلسوفان و ثروتمندان، بلكه برده‌ايست روشن بين- به عنوان حكيم ياد كرده و او را صاحب حكمت معرفى مى‌كند. [1]از اين قبيل است «مؤمن آل فرعون» [2]و «مؤمن آل ياسين». [3]

2- رشد دهنده‌

قرآن در كيفيّت معرفى شخصيّتهاى الگو و عبرت‌آموز، به گونه‌اى عمل مى‌كند كه روزنه‌هاى بدآموزى و سوء برداشتها را مى‌بندد و بهانه‌اى به‌دست هواپرستان نمى‌دهد.

به عنوان نمونه، چهره زليخا را با وجود زيبايى زياد، كريه و تنفّرانگيز، و چهره يوسف عليه السلام را با صرف‌نظر از زيبايى وصف‌ناپذيرش، پاك متعالى و معصوم به تصوير مى‌كشد. در حقيقت در اين ماجرا قرآن به چهره باطنى اين دو شخصيت نظر دارد تا زيباييهاى حقيقى را جلوه دهد:

«زنى كه يوسف در خانه او بود به ميل نفس خود با او بناى مراوده گذاشت، درها را بست و گفت بيا ....

دنبال او دويد و جامه‌اش را از پشت دريد. زنان مصر آگاه شدند و ملامتش كردند. گفتند: تو از فرط محبت قصد مراوده با غلام داشتى و شيفته او شده‌اى؟ [4]»

[1] - جامعه و تاريخ، ص 65.

[2] - ر. ك: سورۀ غافر، آيات 28-33.

[3] - ر. ك: سورۀ يس، آيۀ 20، تعبير مؤمن آل ياسين برگرفته از روايات اسلامى است براى توضيح بيشتر ر. ك: الميزان، ج 17، ص 83.

[4] - يوسف (12)، آيات 23-30.