چه بسا دشمنان ضربه‌هاى جبران‌ناپذيرى بر مكتب اهل بيت عليهم السلام وارد مى‌ساختند.

هارون برغم آن كه مصلحت نمى‌ديد در پى ارتكاب جنايت قتل موسى‌بن‌جعفر عليه السلام آشكارا برخوردى با على بن موسى عليه السلام داشته باشد، ليكن فعّاليّت‌هاى گسترده و بى‌پرواى پيشواى هشتم عليه السلام و سعايت‌هاى پى در پى درباريان، او را بر آن داشت تا تصميم به قتل آن حضرت بگيرد؛ ولى با دعاى حضرت توطئه‌اش خنثى شد، [1] اجل نيز چندان مهلتش نداد؛ چه آن كه در سال 193 هجرى در جريان سفر به خراسان در سناباد طوس درگذشت [2] و پرونده 23 سال جنايتش بسته شد.

فعاليّت‌هاى فرهنگى امام رضا عليه السلام نيز در اين دوره گسترده و چشمگير بود. امام عليه السلام در اين عرصه در برابر گروه‌هاى انحرافى موضع گرفت و حقايق را براى مردم آشكار ساخت. بعضى از اين گروه‌ها عبارت بودند از:

الف- واقفيّه: امام رضا عليه السلام انديشه آنان را مخالف با اسلام قلمداد كرد و سردمداران اين انديشه خطرناك را از خود طرد نمود. بر اثر تلاش‌هاى امام عليه السلام گروه زيادى از فريب‌خوردگان اين فرقه مانند عبدالرحمان بن حجّاج، ر فاعة بن موسى، يونس بن يعقوب، جميل بن درّاج، حمّاد بن عيسى، احمد بن محمد بن ابى‌نصر و حسن بن على وشّا به حق راه يافتند. [3]

ب- ساير گروه‌ها از قبيل صوفيّه، غلات، مفوّضه، خوارج و مدعيان امامت: حضرت در برخورد با هر يك از اين گروه‌ها، ضمن تبيين امامت خود سعى مى‌كرد آنان را به حق رهنمون سازد.

فعّاليّت‌هاى فرهنگى پيشواى هشتم به مدينه محدود نمى‌شد. آن حضرت ضمن سفرى كه به كوفه و بصره داشت با شيعيان اين دو شهر از نزديك تماس گرفت و حقايق را مستقيم به گوش آنان رساند. علاوه بر آن، با دانشمندان ملل مختلف نيز به بحث و مناظره پرداخت. [4]

[1] ر.ک: بحار الانوار، ج 49، ص 116.

[2] ر.ک: تارِیخ الخلفاء، ص 289.

[3] الغِیبة، شِیخ طوسِی، ص 47.

[4] براِی آگاهِی بِیشتر از جرِیان اِین سفر رجوع کنِید به بحار الانوار، ج 49، صص 73 ـ 81.