درس چهاردهم: صفويه و رسميت يافتن تشيّع در ايران‌

1. جنبشهاى شيعى‌

بنى اميّه مى‌كوشيدند جهان اسلام را به شيعه بدبين كنند و تخم اختلاف و نفاق را در سرزمين اسلام بيفكنند. شيعيان همواره زير فشارهاى اسلحه قلم، زبان و شمشير عصبيت بنى اميه از امنيّت و آزادى و حقوق خود محروم بودند. و براى در امان ماندنِ جان و مذهبشان ناگزير بودند يكى از راههاى زير را بپيمايند:

- تقيه و اختفاء؛

- مهاجرت به اماكن و كشورهاى امن؛

- قيام علنى و مبارزه با دشمن؛

تقيه موجب شد تا شيعه در برابر دشمن قسم خورده خود به طور كلى نابود نگردد. همچنين مهاجرت به مناطق امن موجب گسترش تشيع در برخى نقاط به خصوص ايران گرديد. گسترش نيروهاى شيعى زمينه قيام و مبارزه علنى را بر ضد حكومتهايى كه با آنها دشمنى مى‌كردند فراهم ساخت. مبارزات تشيع در مقاطعى از تاريخ به بار مى‌نشست و منجر به تشكيل حكومتهايى شيعى مى‌گرديد كه به برخى از آنها در درسهاى پيش اشاره شد.

2. علل گرايش صفويه به تشيّع‌

تصوف از تسنن آغاز شد، ولى تعصبهاى خشك و ديدگاههاى تنگ اهل تسنن، بخش عمده‌اى صوفيان را به وادى تشيع آورد. فرقه‌هايى هم كه كوشيدند رنگ تسنن را حفظ نمايند، در بسيارى از ديدگاههاى خود مجبور شدند رنگ تعصب را كنار زده، تسليم الگوهاى فكرى و شخصيتى شيعه شوند.