از اخلاف و آداب است كه بعد از قرآن و نهج البلاغه، هيچ كتابى به غناى آن نمى‌رسد.

امامان اهل بيت و شيعيان آنان نسبت به صحيفۀ سجاديه عنايت خاصى داشتند و به سندهاى متعدد آن را روايت كرده‌اند و بر نوشتن، تعليم و تدريس آن همت گماشته‌اند و علاوه بر آن، عده‌اى از علماى شيعه در كتب احاديث جستجو كرده‌اند تا دعاهاى امام سجاد كه در صحيفۀ نيامده جمع آورى نمايند و درپى همين تلاش صحيفه سجاديه ثانيه و ثالثه و... نوشته شده است.1

صحيفه را به خاطر اهميت آن (اخت القرآن \خواهر قرآن)، «انجيل اهل بيت» و «زبور آل محمد» هم ناميده‌اند.2

امام در صحيفۀ سجاديه فقط به مسائل اعتقادى، عبادى، اخلاقى، فردى و موعظه‌اى نپرداخته بلكه مسائل مهم سياسى و اجتماعى را نيز بيان كرده است. از جمله دعاهاى سياسى امام سجاد مى‌توان به «دعا براى مرزداران» اشاره كرد.

در زمانى كه حكومت مورد تاييد امام نيست. آن حضرت در يك دعاى طولانى به بيان اهميت جهاد پرداخته و براى مرزداران و يارى كنندگان آنان دعا كرده است و با اين دعا اعلام كرده كه رعايت مصلحت اسلام و حفظ موجوديت آن بر همه لازم است اگر چه حكومت نيز منحرف باشد.

دعاى ديگر، دعاى استسقاء و طلب باران است. امام با اين دعا به شكل صريح و آشكار حساسيت خود را نسبت به مسائل اجتماعى و مصالح امت اسلام نشان مى‌دهد و اثبات مى‌كند كه فقط او شايستگى خلافت رسول خدا را دارد و اوست تنها واسطۀ بين زمين و آسمان.

دعاى براى همسايگان و دوستداران (دعاى 26) نيز از اين زمره دعاهاست. امام در اين دعاى شريف ضمن دعاى براى حفظ آنان از شر دشمنان، آنان را به اخلاق نيكو، حفظ اسرار، يارى مظلومان و... ارشاد و راهنمايى مى‌كند.

امام در بيانات نصيحت‌گونۀ خويش در قالب وعظ و تفسير به بيان مفاهيم اسلامى و نشر آن پرداخت بنى‌اميه سعى و كوشش داشتند مردم را به ظاهر دين مشغول كرده و از باطن آن باز دارند ولى امام (ع) سعى داشت مردم را از اين ظاهر عبور داده و به باطن و مفهوم و معناى دين برساند. امام سعى مى‌كرد مفاهيم آيات قرآن را تشريح كند و علاوه بر قرائت قرآن با صداى نيكو، مفاهيم آن را بازگو مى‌كرد. به نمونه‌هايى در اين مورد توجه كنيد:

الف - اما در تفسير آيه شريفۀ «وَلَكُمْ فِى الْقِصاصِ حَياةٌ‌» فرمود:

«(و براى شما) اى امت محمد (ص) (در قصاص حيات و زندگى است) زيرا هر كس كه تصميم به