درس چهارم: اظهار نظر شخصيتها درباره امام صادق (ع)

از جمله راههاى شناخت افراد و آگاهى از ابعاد گوناگون شخصيّت آنان، اطلاع از اظهار نظر ديگران نسبت به ايشان است. دامنه اين اظهار نظر- هم از ناحيه افراد اظهار نظر كننده از حيث برخوردارى از گرايشهاى مختلف، و هم از نظر تعداد آنان- هر چه گسترده‌تر و دربرگيرنده ابعاد بيشترى از شخصيّت مورد نظر باشد، در شناسايى وى مؤثرتر است.

امام صادق (ع) از امامان و شخصيّتهايى است كه از سوى موافق و مخالف، دوست و دشمن و نيز محدثان و مورخان معاصر و غير معاصر، اظهار نظرهاى گوناگونى درباره شخصيّت آن حضرت شده است.

اظهار نظر كنندگان، هر چند هر كدام از زاويه ديد و نگرش اعتقادى خاص خود و نيز ميزان درك و شناخت خويش، شخصيّت پيشواى ششم را مورد مطالعه و ارزيابى قرار داده و بر همين اساس نتوانسته‌اند ابعاد زندگى و شخصيت آن بزرگ مرد را آنگونه كه هست بشناسند؛ و اصولًا جز معصوم كسى توانايى شناختن و شناساندن اين انوار الهى و و ملكوتيان خاك نشين را ندارد؛ ليكن در مجموع، نظرات آنان مى‌تواند بيانگر اين واقعيّت باشد كه ابعاد شخصيّت علمى، سياسى و اخلاقى حضرت امام جعفر صادق (ع)