مقدّمه

آيين مقدس اسلام، آخرين و جامعترين آيين الهى است كه رسالت رشد و تعالى انسان و تأمين سعادت دينى و دنيوى او را بر عهده دارد. براى دستيابى به اين هدف، علاوه بر دستورها و برنامه‌هاى علمى و عملى، «اسوه» هايى را ارائه داده است كه گفتار و كردارشان، براى ديگران الگو و رهنمون دهنده است.

وجود مبارك رسول اكرم (ص) برترين الگوى بشريت و جامع‌ترين نمونه زنده تعاليم اسلام است. قرآن بر «اسوه» بودن آن حضرت تصريح كرده مى‌فرمايد:

(لَقَدْ كانَ لَكُمْ فى‌ رَسُولِ اللَّهِ اسْوَةٌ حَسَنَةٌ) [1]

مسلّماً براى شما در زندگى رسول خدا الگو و سرمشق نيكويى بود.

بعد از پيامبر (ص) امامان معصوم به عنوان جانشينان آن حضرت، الگوهاى امّت هستند كه با گفتار و كردارشان در شرايط مختلف سياسى و فرهنگى جامعه اسلامى، همواره رهنما و هدايتگر انسانها بودند.

وجود الگوهاى زنده و تداوم بخش رسالت محمّدى صرف نظر از ديدگاه اعتقادى، از گذرگاه تاريخى نيز براى تداوم مكتب اسلام و تكميل منانى آن در تمامى صحنه‌هاى رويارويى حق و باطل، امرى ضرورى و اجتناب ناپذير است.

امامان معصوم عليهم السّلام، هر كدام با شرايط و موقعيّت سياسى، اجتماعى و فرهنگى خاصى رو به رو بودند؛ از اين رو، متناسب با آن شرايط، اتخاذ موضع مى‌كردند.

يكى صلح كرد، ديگرى جنگيد؛ يكى با دعا و نيايش به پاسدارى از مكتب و گسترش معارف اسلامى پرداخت و ديگرى با تأسيس دانشگاه بزرگ علوم و معارف اسلامى تربيت جمع انبوهى از افراد مستعدّ. يكى بيشتر عمر خود را تحت نظر دستگاه جور يا در زندان سپرى كرد و ديگرى ناگزير تا مرحله و ولايتعهدى به چنين دستگاهى نزديك شد و ... و بدين سان در شرايط مختلف، مشعل هدايت را به طور عينى، پيشاروى رهروان‌

[1] - احزاب، آيۀ 21