عثمان كه در روزگار خفقان، سمت وكالت عسكريين عليهما السلام را برعهده داشت، به‌منظور سرپوش نهادن بر فعّاليّت‌هاى متعرضانه خود به تجارت روغن اشتغال داشت.

به همين جهت به وى سمّان مى‌گفتند. وى وجوه شرعى و اموال دريافتى از شيعيان را در ظرف‌هاى روغن جاى مى‌داد و خدمت امام هادى عليه السلام مى‌فرستاد. [1]

عثمان بن سعيد، علاوه بر آن كه توسط امام عسكرى عليه السلام به جانشينى و نيابت حضرت مهدى (عج) منصوب شده بود، [2] از سوى امام عصر (عج) نيز بر اين سمت ابقا شد [3] و در طول مدت حدود پنج سالى كه زنده بود، رسالت خود را به بهترين شكل انجام داد.

حضرت مهدى (عج) پس از رحلت عثمان، در توقيعى، ضمن تسليت در گذشت وى به فرزندش محمد، او را فردى دانست كه سعادتمندانه زيست و نيكو از اين جهان ديده فرو بست. در پايان از خداوند براى وى طلب رحمت و مغفرت كرد و آرزو نمود كه او را به اوليا و دوستان خود ملحق سازد. [4]

ب- محمد بن عثمان: وى پس از درگذشت پدرش از سوى امام عهده‌دار سفارت گشت و سفارتش حدود چهل سال به طول انجاميد. دوران مسؤوليت وى همزمان بود با خلافت معتمد، معتضد، مكتفى و ده سال از خلافت مقتدر عباسى.

محمّد، چهره‌اى برجسته و وارسته و پيش از سفارت، وكيل امام عسكرى عليه السلام بود.

آن حضرت به يكى از ياران خود درباره او و پدرش فرمود:

عَمْرى و فرزندش مورد اعتماد و وثوق هستند. هر چه بر تو روايت كنند از من روايت كرده و هر چه به تو بگويند از سوى من مى‌گويند. پس به سخنان آنان گوش فرا ده و از ايشان اطاعت كن؛ زيرا آن دو، ثقه و امين هستند. [5]

امام در سخنى ديگر در جمع گروه زيادى از شيعيان يمنى به وكالت محمّد از طرف

[1] - الغيبه ، ص 214

[2]- ر. ك. همان، ص 217

[3] - ر. ك. همان، ص 217

[4] - منتخب الاثر، ص 395؛ الغيبه، ص 219

[5] - همان