امپراتوريهاى ايران و روم، باعث تفاوت درحكومتهاى شمال و جنوب شبه جزيره شده بود.

انواع حكومت در شبه جزيره عربستان‌

امكانات طبيعى زندگى و نوع معيشت مردم، عامل تعيين كننده نوع حكومت بود.

عربهايى كه در بخش جنوبى زندگى مى‌كردند؛ با برخوردارى از آبادانى و رواج كشاورزى در آنجا صاحب تمدنى كهن بوده، تحت حكومتى واحد اداره مى‌شدند؛ گر چه اين حكومتها دست نشانده ايران و حبشه بودند. در مرزهاى شمالى بخش شمالى حكومتهاى مستقلى زير سلطه ايران و روم وجود داشت، در حالى كه ساير نقاط شبه جزيره با نظام قبيله‌اى اداره مى‌شد. بدين ترتيب، دو نوع حكومت در جزيرةالعرب قبل از اسلام وجود داشت.

1- حكومتهاى نيمه مستقل و در مواردى مستقل در جنوب و شمال. حاكمان دينى دولتها داراى تاج بودند و اغلب دست نشانده حكومتهاى خارجى مثل ايران و حبشه بودند.

2- نظامهاى عشيره‌اى. اين نظامها تا حدودى مستقل بودند و حاكمان آنها از تاج و تختى برخوردار نبودند. [1] حكومتهاى صاحب تمدن عرب در شمال غالباً با چيره شدن قبيله‌اى بر قبايل ديگر پديد مى‌آمد و با آنكه نظام قبيله‌اى بر پا بود؛ اما از قدرت، تشكل، وسعت قلمرو و حاكميت و انسجام بالايى برخوردار بود.

نظامهاى عشيره‌اى نيز بر پايه تشكلهاى قبيله‌اى استوار بود؛ اما هر عشيره، براى خود طايفه و قبيله‌اى مستقل بود و قبايل و طوايف، تحت حاكميت متمركز و متشكلى گرد نيامده بودند. و هر قبيله توسط رئيس آن قبيله اداره مى‌شد و رئيس قبيله زير نظر و تحت حاكميت مقام بالاترى نبود و قبايل به صورت هسته‌هاى جمعيّتى كوچك، جدا از يكديگر زندگى مى‌كردند.

[1] تاريخ ‌الاسلام ، حسن ابراهيم حسن ، ج 1،ص 21.