مقدمه‌

«دفاع» در فقه اسلامى براى جلوگيرى از خطرهاى ناشى از تجاوز و توطئه‌هاى دشمنان و متجاوزان تشريع شده و در عرصه‌هاى گوناگون نظامى، سياسى، اقتصادى، فرهنگى و حتى در امور شخصى- با احكام ويژه خود- انجام مى‌پذيرد. براساس آن، مسلمان حق دارد در برابر متجاوزان، از حريم جان، مال، عرض، ناموس، دين و آيين، آرمان‌هاى مقدس دينى و وطن و ميهن اسلامى دفاع كند.

از سوى ديگر، ممكن است خطرهايى از داخل، كيان اسلام و حوزه اسلامى را تهديد كند. از اين رو، براى جلوگيرى از اين‌گونه خطرها، فقه اسلامى باب «امر به معروف و نهى از منكر» را به‌عنوان فريضه‌اى مهم در خود جاى داده است كه در پرتو آن، واجبات ديگر بر پا مى‌شود؛ راه‌ها امن و تجارت و كسب‌ها حلال مى‌گردد و مفاسد اجتماعى ريشه‌كن مى‌شود. همچنين اسلام از خطرات مصون مى‌ماند و امر حكومت و نظام اسلامى مستحكم مى‌گردد.

امر به معروف و نهى از منكر شرايط، آداب و احكام ويژه‌اى دارد و هر چه موارد معروف و منكر از اهميت و حساسيت بيشترى برخوردار باشد، تأكيد امر و نهى در آن موارد نيز بيشتر خواهد بود؛ چرا كه در امر و نهى گاهى به مواردى برمى‌خوريم كه از نظر اسلام، هيچ حد و مرزى ندارد و بايسته است كه انسان در آن‌گونه موارد، براى برپايى معروف و ريشه‌كنى منكر از جان و مال و آبرو نيز مايه بگذارد.