درس چهارم

مضاربه و شركت‌

مضاربه^ قراردادى است كه ميان دو طرف واقع مى‌شود؛ به گونه‌اى كه يك طرف، سرمايه تجارت و ديگرى كار و تجارت را بر عهده مى‌گيرد و سود به دست آمده به دو طرف تعلق مى‌گيرد. [1]

اركان مضاربه‌

در عقد مضاربه، سه ركن (سرمايه، كار و سود)، نقشى اساسى دارد كه ناديده گرفتن هر يك و يا شرايط مربوط به آن، به اين عقد آسيب مى‌رساند. تفصيل اين سه ركن به ترتيب عبارتند از:

1- سرمايه‌

الف- سرمايه بايد «پول نقد» باشد، نه مالى جز آن و نه منفعت يا دَيْن.

^. «مضاربه» واژه‌اِی است عربِی و معادل فارسِی ندارد. اِین واژه در اصل برگرفته از «اَلضَّربُ فِی الاَرضِ» است به معناِی گام زدن در زمِین و کناِیه‌اِی است براِی مسافرت و رِیشه قرآنِی دارد: (وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ): «گروهِی دِیگر براِی به دست آوردن فضل الهِی (و کسب روزِی) به سفر مِی‌روند.» (مزَّمِّل آِیه 20.)

از آنجا که در اِین شرکت، عامل براِی تجارت بر زمِین گام مِی‌گذارد و به سفر تجارتِی مِی‌رود و صاحب سرماِیه مال خود را به تجارت مِی‌زند، آن را مضاربه مِی‌نامند. (ر.ک. جواهر الکلام، ج 26، ص 336.)

1. تحرِیر الوسِیله، ج 1، ص 608.