درس پنجم

ضمان، غصب و بيت المال‌

ضمان، متعهّد شدن به مالى است كه در ذمّه شخصى براى ديگرى ثابت مى‌باشد. [1]

مثلًا حسن صد تومان به محمّد بدهكار است. على متعهد مى‌شود صد تومان بدهى او را به محمد بپردازد.

شرايط صحّت ضمان‌

امور زير در صحت ضمان شرط مى‌باشد:

1. منجّز و قطعى بودن بنابر احتياط واجب. پس اگر ضامن شدنِ خودش را بر چيزى مشروط كند، مثل اينكه بگويد: «من ضامن مى‌شوم، اگر پدرم اجازه دهد ...»، باطل مى‌باشد.

2. دَينى را كه ضامن مى‌شود در ذمّه بدهكار ثابت باشد،- خواه مستقر باشد، مانند قرض و ثمن و مثمن در بيعى كه خيار فسخ ندارد، يا متزلزل. مانند يكى از دو عوض در بيعى كه داراى خيار فسخ است- پس اگر بگويد: به فلانى قرض بده و من ضامن هستم، صحيح نيست.

3- دَين، بدهكار و طلبكار مشخص باشند. يعنى مبهم و مردّد نباشند پس ضمان يكى از دو دَيْن صحيح نيست. اگر چه بدهكار و طلبكار معيّن باشند و همچنين ضمان براى يكى از دو بدهكار صحيح نيست اگر چه طلبكار معين باشد يا ضمان براى يكى از دو طلبكار صحيح نيست اگر چه بدهكار معين باشد. [2]

1. تحرِیر الوسِیله، ج 2، ص 25.

2. همان، م 2.