ب- نفقه نزديكان‌

با تفصيلى كه خواهد آمد بر مرد واجب است كه مخارج نزديكان خود از قبيل پدر و مادر و اجداد پدرى و مادرى- هر قدر بالا روند-، فرزندان و نوه‌ها- هر قدر پايين روند- را بپردازد زن باشند يا مرد، بزرگ باشند يا كوچك، مسلمان باشند يا كافر. [1]

چنين نفقه‌اى با دو شرط واجب مى‌شود:

1- نامبردگان فقير بوده و قادر نباشند با كارى كه مناسب شأن آنان است مخارج خويش را تأمين كنند.

2- نفقه دهنده بعد از نفقه خود و همسر دايمى‌اش قادر بر خرجى آنها باشد. [2]

چند نكته‌

الف- اگر انسان چيزى نداشته باشد كه براى خود خرج كند، واجب است به هر وسيله مشروعى كه شده آن را تحصيل كند، حتى با درخواست و خواهش از ديگران، تا چه رسد به كارى كه مناسب وى مى‌باشد. [3]

ب- اگر انسان چيزى نداشته باشد كه صرف مخارج همسر يا نزديكان كند، واجب است تحصيل آن با كسبى كه لايق حال و شأن اوست، و بر او واجب نيست كه از ديگران خواهش كمك كند، ولى وجوب قرض كردن و يا نسيه خريدن در صورت عدم مشقّت و اينكه بتواند آن را بپردازد، بعيد نيست. [4]

ج- مخارج خويشان مقدار معيّنى ندارد، بلكه واجب است به مقدار كافى خوراك، لباس و مسكن آنها را با ملاحظه حال، شأن، زمان و مكان، تأمين كند. [5]

1. همان، ص 319، م 1.

2. همان، ص 320، م 2 و 4.

3. تحرِیر الوسِیله، ج 2، ص 321، م 7.

4. همان.

5. همان، م 8.