درس چهارم:

خلل در نماز [4]

ب- اضطرار

«اضطرار» يعنى ناچارى، ناعلاجى و سختى در امرى و «مضطر» يعنى كسى كه در اعمال و رفتار خود ناچار باشد و تابع اراده و اختيار خود نباشد. [1]

اخلال غير عمدى به جهت اضطرار، احكامى دارد كه براى روشنتر شدن بحث به مواردى چند از اضطرار در مقدّمات و واجبات نماز اشاره مى‌كنيم:

1- در حال اضطرار و ناچارى مى‌شود با لباس يا بدن نجس نماز خواند. [2]

2- پوشيدن لباس غصبى و ابريشمى خالص و طلا باف و لباسى كه از مردار تهيه شده در حال ناچارى مانعى ندارد و نيز كسى كه ناچار است كه لباس بپوشد و لباس ديگرى غير از اينها ندارد و تا آخر وقت هم ناچارى او از بين نمى‌رود، مى‌تواند با اين لباسها نماز بخواند. (م 839)

3- اگر [نمازگزار] به واسطه تنگى وقت يا جهت ديگر ناچار باشد در جايى كه حركت دارد، مانند اتومبيل، كشتى و ترن نماز بخواند. بقدرى كه ممكن است بايد در حال حركت چيزى نخواند و اگر آنها از قبله به طرف ديگر حركت كنند به طرف قبله برگردد. (م 880)

4- اگر وقت نماز تنگ باشد، يا انسان ناچار شود كه سوره را نخواند، مثلًا بترسد كه اگر سوره را بخواند، دزد يا درنده، يا چيز ديگر به او صدمه بزند، نبايد سوره را بخواند و اگر در كارى عجله داشته باشد مى‌تواند سوره را نخواند. (م 979)

1- فرهنگ معارف اسلامِی، دکتر سِید جعفر سجادِی، واژه اضطرار (اقتباس).

2- عروة الوثقِی، ص 34 (السادس).