اين تفاوت كه جنايت يا قتل است و يا نقص عضو، و هر يك از اين دو يا عمدى است يا شبه عمد و يا خطايى.

در قتل عمد و شبه عمد، وراث مقتول، حق «قصاص» دارند؛ يعنى مى‌توانند تحت نظر حكومت اسلامى قاتل را اعدام كنند و يا ببخشند و از وى «ديه» (خونبها) دريافت كنند؛ ولى در قتل خطايى، قاتل اعدام نمى‌شود بلكه بايد «ديه» (خونبها) بپردازد. [1]

تفاوت در قصاص‌

تفاوت عمده زن و مرد در قصاص اين است كه مرد در برابر زن، قصاص مى‌شود؛ اما با پرداخت نصف ديه مرد و اگر ولى خون زن از پرداخت نصف ديه خوددارى كند يا فقير باشد و قادر به پرداخت آن نباشد، قصاص را تا هنگام پرداخت و يا توانايى و گشاده دستى به تأخير مى‌اندازند. [2]

اين حكم كه بر آيه 178 سوره بقره مبتنى است، نه بدان جهت است كه زن را نصف مرد به حساب مى‌آورند، بلكه چون مرد عهده دار مخارج خانواده است و با مرگ او به همه خانواده لطمه مالى وارد مى‌آيد، پرداخت نيمى از خونبهاى مرد به خانواده قاتل در واقع جبران خسارتى است كه به آنان وارد شده است و براى هميشه نان آور خود را از دست داده‌اند.

در ضمن، زن بار دار را تا هنگامى كه وضع حمل نكرده است، نمى‌توان قصاص كرد و چنانچه بعد از فارغ شدن، حيات نوزاد به مادر بستگى داشته باشد، بايد قصاص را به تأخير اندازند. [3]

تفاوت در ديات‌

تفاوت عمده زن و مرد در ديات اين است كه ديه و خونبهاى مردان دو برابر زنان است.

شايد اين بدان روى است كه زنان در اسلام از پرداخت حق عاقله يا حوادث معاف هستند و پرداخت اين حق تنها متوجه مردان خانواده است. بيمه عاقله حقى است كه مردان خانواده براى ديه و خونبهاى جرم خطايى خويشاوندان خود پرداخت مى‌نمايند.

[1] . رساله نوين، ج 4، ص 334

[2] . تحرير الوسيله، ج 2، ص 519

[3] . همان، ص 538، مسأله 23