فصل دوّم: قضا و قضاوت‌

«قضاوت» عبارت از داورى ميان مردم براى رفع نزاع و كشمكش در بين آنان است.

منصب قضاوت، از مقام‌هاى بزرگى است كه از جانب خداوند متعال براى پيغمبر 6 و ائمه معصومين : و از جانب آنان براى فقيه جامع شرايط تعيين شده است. خطر اين مقام نيز بزرگ است. چنان كه امير مؤمنان 7 به شُرَيح قاضى فرمود:

«يا شُرَيْحُ قَدْ جَلَسْتَ مَجْلِساً لا يَجْلِسُهُ الَّا نَبِىٌّ اوْ وَصِىُّ نَبِىٍّ اوْ شَقِىٌّ» [1]

اى شريح! تو در جايگاهى نشسته‌اى كه جز پيامبر، يا وصى پيامبر و يا شقى بر آن نمى‌نشيند.

بر اين اساس، «يا نبى بايد متكفل قضاوت باشد و يا وصىّ نبى [يعنى كسى كه نبى به او سفارش كرده باشد]، از اين دو كه گذشت شقى است» [2] اين مطلب بر خطر عظيم منصب قضاوت دلالت دارد؛ زيرا چنانچه خداى نخواسته حكم برخلاف ما انْزَلَ اللَّه بدهد، اگر چه در دو درهم باشد، «عَلى‌ حَدِّ الْكُفْر» و قاضى «عَلى‌ شَفيرِ جَهَنَّمَ» و بسيار خطرناك است، لكن امرى است كه واجب كفايى است و بايد تكفّل گردد. [3]

با توجه به اين مقدمه كوتاه درباره اهميت منصب قضاوت در اسلام، برخى از ديدگاه‌هاى امام خمينى قدس سره در اين زمينه را در محورهاى زير پى مى‌گيريم.

[1] - وسائل الشيعه، ج 18، ص 7

[2] - صحيفۀ نور، ج 12، ص 26

[3] - ر. ك: همان، ج 13، ص 14